ن: کریم امانی
کۆماری ئیسلامی ئێران لە ئێستادا لەگەڵ قەیرانی قووڵی ئابووری، کۆمەڵایەتی و سیاسی بەرەوڕوو بووەتەوە. قەیرانە فرەڕەهەندە ناوخۆیی و دەرەکییەکان، هاوکات لەگەڵ خەبات و ناڕەزایەتی بەردەوام و ڕوو لە گەشەی جەماوەری، بارودۆخێکی ئەوتۆیان خوڵقاندووە کە دەکرێت بە یەکێک لە دژوارترین قۆناغەکانی مێژووی ئەم ڕژێمە لە قەڵەم بدرێت. ئەم وتارە هەوڵ دەدات بە کورتی شیکارییەکی چینایەتی و پێکهاتەیی لە بارودۆخی ئێستای ڕژێم و خەباتی ئازادیخوازانەی کۆمەڵانی خەڵکی ئێران بخاتەڕوو.
یەکەم: بارودۆخی ئێستای ڕژێم
ئەلف– قەیرانی ئابووری و دژوازییە چینایەتییەکان
سیستەمی ئابووری ئێران بریتییە لە تێکەڵەیەک لە سەرمایەداری دەوڵەتی، تایبەت و نیمچە تایبەت (دامەزراوە نیمچە دەوڵەتی و سەربازییەکان). گەمارۆ دەرەکییەکان، گەندەڵی سیستماتیک، بەڕێوەبردنی ناکارامەی سەرچاوە و سامانە گشتییەکان و هەروەها سیاسەتە نیۆلیبڕاڵییەکان بوونەتە هۆی: زیادبوونی کەلێنی چینایەتی و کەڵەکەبوونی سەروەت لە دەستی کەمینەیەکی سەر بە دەسەڵات، پەرەسەندنی هەژاری و بێکاری لە نێو چینی کرێکار و توێژەکانی خوارەوەی کۆمەڵگا، هەڵاوسانی بەردەوام و دابەزینی بەهای دراوی وڵات، گوشاری ژیان و گوزەران لەسەر چینی مامناوەند و پاڵپێوەنانی بەشێکی زۆری ئەوان بەرەو چینی خوارەوەی کۆمەڵگا. ئەم بارودۆخە، دژوازی بەرژەوەندی نێوان چینەکانی سەرەوەی دەسەڵاتدار و چینەکانی خوارەوەی کۆمەڵگای، توندتر کردۆتەوە.
ب– قەیرانی مەشرووعییەت و بنبەستی سیاسی
حکومەت لەگەڵ قەیرانێکی جیددی مەشرووعییەت بەرەوڕوو بووەتەوە کە ڕەنگدانەوەی کەلێنی نێوان بەها فەرمییەکانی ڕژێم و داواکارییە ڕاستەقینەکانی کۆمەڵگایە. ئەم قەیرانە لەو بابەتانەی خوارەوەدا بەرچاو دەکەوێت:
– کەمبوونەوەی بەشداری لە هەڵبژاردنەکان و بێ متمانەیی بە پرۆسە سیاسییە فەرمییەکان
– سەرکوتی توندی ناڕەزایەتییەکانی خەڵک و پێشێلکردنی سیستماتیکی مافەکانی مرۆڤ
– بەهێزکردنی دامەزراوە سەربازی و ئەمنییەکان لەناو پێکهاتەی دەسەڵاتدا
– بێتوانایی لە ئاست وەڵامدانەوە بە داواکارییە بژێوی، کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان
ج– قەیرانی ئیدئۆلۆژی و فەرهەنگی
ئیدئۆلۆژیی فەرمیی ڕژێم لەگەڵ کۆمەڵێک ئاڵەنگاری جددیی بەرەوڕوو بووەتەوە، لەوانە:
– کەلێنی نێوان نەوەکان و مەیلی نەوەی نوێ بەرەو شێوە ژیانێکی جیاوازتر
– پەرەسەندنی فەزای مەجازی و دەستڕاگەیشتن بە زانیارییە جیهانییەکان
– دژوازی نێوان نۆرمە فەرمییەکان و ژیانی ڕاستەقینەی خەڵک
– پەرەسەندنی سێکۆلاریزمی کۆمەڵایەتی سەرەڕای هەوڵەکانی حکوومەت بۆ بە ئیسلامیکردنی کۆمەڵگا
دووەم: خەباتی ئازادیخوازانەی کۆمەڵانی خەڵکی ئێران
ئەلف– ڕاپەڕینە ناڕەزایەتییەکان و ڕەوتی پەرەسەندنیان
لەم ساڵانەی دواییدا، ئێران شایەتی شەپۆلی ناڕەزایەتی جۆراوجۆر بووە کە هەر یەکەیان تایبەتمەندیی خۆیان هەبووە:
– ئاخێزی بەفرانباری ١٣٩٦: بە تەوەری داواکارییە ئابووری و بژێوییەکان، زۆرتر چین و توێژەکانی خوارەوەی کۆمەڵگا تێیدا بەشدار بوون
– ناڕەزایەتییەکانی خەزەڵوەری ١٣٩٨: لەسەر بەیەکەوە گرێدانی هەرچی زیاتری داواکارییە ئابووری و سیاسییەکان جەختی کردەوە
– بزووتنەوەی “ژن، ژیان، ئازادی“: بە تەوەری داواکارییەکانی ژنان و ئازادییە تاکەکەسی و کۆمەڵایەتییەکان
– مانگرتنە کرێکاریی و پیشەییە پرشوبڵاوەکان بەڵام بەردەوام و بێ پسانەوە لە سەرانسەری وڵات
ئەم ئاخێزانە نیشاندەری پەرەسەندن و گەشەی هەنگاو بە هەنگاوی خەبات و ناڕەزایەتییەکان و تێپەڕبوونیان لە داواکارییە ئابوورییەکانەوە بەرەو داواکارییە پێکهاتەیی و سیاسییەکانن.
ب– پێکهاتەی چینایەتی خەبات و ناڕەزایەتییەکان
خەباتی ئازادیخوازانە لە ئێران ئاوێتەیەکە لە هێزە چینایەتییە جیاوازەکان:
– چینی کرێکار و توێژی بێبەش و زەحمەتکێشی شارەکان: زۆرتر داواکاریی بژێوی و ئابوورییان هەیە
– چینی مامناوەندی شارەکان: زیاتر لەسەر ئازادییە مەدەنی و سیاسییەکان جەخت دەکەنەوە
– ژنان: وەک هێزێکی پێشڕەو لە خەبات دژی هەڵاواردنی ڕەگەزی و سەپاندنی ئیدئۆلۆژی
– خوێندکاران و ڕووناکبیران: وەک هەڵگرانی ڕوانگە ڕەخنەگرانە و ئازادیخوازیەکان
– کەمینە نەتەوەیی و ئایینییەکان: خاوەنی داواکارییە تایبەتەکانی خۆیانن لە دژی هەڵاواردنی پێکهاتەیی
ج– ئاڵەنگاری و بەربەستەکانی بەردەم خەبات و ناڕەزایەتییەکان
سەرەڕای بەرفراوان و بەردەوامی ئەو خەبات و ناڕەزایەتیانە، بەڵام لەگەڵ کۆمەڵێک بەربەستی جیددی بەرەوڕوون، لەوانە:
– سەرکوتی توند و سیستماتیک لەلایەن هێزە ئەمنی و سەربازییەکانەوە
– نەبوونی ڕێکخستنێکی یەکدەست و ڕێبەرایەتییەکی یەکگرتوو
– بوونی کەلێن و ناکۆکی لە نێوان گرووپ و لایەنە جیاوازەکانی ئۆپۆزسیۆن
– ئاستەم بوونی پێکهێنانی پەیوەندییەکی قووڵ لە نێوان داواکارییەکانی چین و توێژە جیاوازەکان
– کاریگەری گوتارە ڕاست و لیبراڵییەکان لە نێو بزووتنەوە ناڕەزایەتییەکان
سێیەم: ستراتێژی سۆسیالیستی بۆ خەباتی ئازادیخوازانە
ئەلف– پێویستی پەیوەندی داواکارییە دێموکراتیک و چینایەتییەکان
لە ڕوانگەیەکی سۆسیالیستییەوە، خەبات بۆ دێموکراسی و ئازادی لە ئێران ناتوانێت لە خەبات لەدژی نایەکسانییە ئابووری و چینایەتییەکان جیا بێت. ستراتیژییەکی سەرکەوتوو دەبێت: پەیوەندییەکی قووڵ لە نێوان داواکارییە دێموکراتیکەکان (ئازادییە سیاسی و مەدەنییەکان) و داواکارییە ئابووری تەوەرەکان (دادپەروەری کۆمەڵایەتی) شکڵ پێبدات، داواکارییە هاوبەشەکانی چینی کرێکار، ژنان، کەمینەکان و گرووپە بندەستەکانی تر بەهێز بکات و وێڕای ڕەخنەگرتن لە گوتارە نیۆلیبڕاڵییەکان، ئاڵتەرناتیڤێکی پێشکەوتوو و دادپەروەریتەوەر بخاتەڕوو
ب– ڕێکخستن و هاوپشتی لە خوارەوە
بەهێزکردنی ڕێکخستنی سەربەخۆ لە ئاستە جیاوازەکانی کۆمەڵگای مەدەنی پێویستە، لەوانە:
– بەهێزکردنی ڕێکخراوە سەربەخۆ کرێکاری و پیشەییەکان
– دروستکردنی تۆڕەکانی هاوپشتی و هاوخەباتی لە ئاستی خۆجێیی و ناوچەیی دا
– بەهێزکردنی بزووتنەوەی ژنان وەک یەکێک لە پێشەنگەکانی خەباتی ئازادیخوازانە
– پەرەپێدانی گوتاری یەکسانیخوازی لە نێو بزووتنەوەی خوێندکاری و توێژی لاوان
– پێکهێنانی پەیوەندی لە نێوان خەبات و ناڕەزایەتییە کرێکارییەکان و بزووتنەوە مەدەنییەکان
ج– ئاسۆی سۆسیالیستی و دێموکراتیک
ئاسۆی داهاتوویەکی ئازاد و دادپەروەرانە بۆ ئێران دەبێت لەسەر ئەو بنەمایانەی خوارەوە بێت:
– دێموکراسی هاوبەش و ڕاستەوخۆ لە هەموو ئاستەکانی کۆمەڵگا
– خاوەندارێتی کۆمەڵایەتی بەسەر سەرچاوە سروشتیی و پیشەسازییە گرنگەکان
– مافی یەکسان بۆ هەموو هاوڵاتیان بەبێ ڕەچاوکردنی ڕەگەز، نەتەوە، ئایین و ئاڕاستەی جنسی و جێندەری
– بە فەرمی ناسینی مافی دیاریکردنی چارەنووس بۆ نەتەوە جیاوازەکانی وڵات
– هاوپشتی لەگەڵ بزووتنەوە پێشکەوتنخوازە ناوچەیی و جیهانییەکان
لە کۆتاییدا پێویستە بڵێم کە، بە شێوەیەکی گشتی خەبات بۆ ئازادی و دێموکراسی لە ئێران لە بارودۆخێکی دژوار و ئاڵۆزدا بەردەوامە. قەیرانە پێکهاتەییەکانی ئێستای ڕژێم، زەمینەی بابەتی بۆ گۆڕانکارییە بنەڕەتییەکان دابین کردووە، بەڵام بەدیهێنانی ئەم گۆڕانکارییانە پێویستی بە ڕێکخستنی زیاتر و هاوپشتی و وشیاریی هەیە. لە ڕاستیدا ڕوانگەیەکی چەپ و سۆسیالیستی بۆ ئەم خەبات و ناڕەزایەتییانە، بە جەختکردنەوە لەسەر پەیوەندی چڕوپڕی ئازادی سیاسی و دادپەروەری ئابووری، دەتوانێت ئاسۆیەکی ڕوون بۆ داهاتووی ئێران دەستنیشان بکات.
مێژوو ئەوەمان فێر دەکات کە هیچ ڕژێمێکی سەرکوتگەر، هەر چەندەش بەهێز
بێت، لە بەرامبەر ویست و داخوازی و خەباتی یەکگرتووانەی جەماوەر لە پێناو ئازادی و دادپەروەری دا، ناتوانێت بۆ هەمیشە بەردەوام بێت. ئەوەی کە لەمڕۆدا پێویستە، بریتییە لە هەوڵدان بۆ گۆڕینی ئاخێز و ناڕەزایەتییە پرشوبڵاوەکان بە ئاراستەی بوون بە بزووتنەوەیەکی ڕێکخراو و یەکگرتووی خاوەن ئامانجێکی ڕوون و ستراتێژێکی یەکگرتوو.
