از تجمع خانواده‌های اوتیسم در قم تا ضرب‌وشتم جوان دارای معلولیت به دست آخوندی در تهران

گروه حقوق معلولان

خشونت ساختاری و اجتماعی علیه معلولان در ایران معضلی است که کماکان ادامه دارد. از یک سو، نهادهای مسئول حکومتی از خدمات‌رسانی به افراد دارای معلولیت ناتوان‌اند و دولت از بودجه‌های رفاهی مربوط به آنها می‌کاهد و از سوی دیگر، موارد خشونت روزمره علیه آنان هنوز رخ می‌دهد. در آخرین نمونه از این نوع دوم خشونت، دوشنبه ۲۴ اردیبهشت حساب‌های کاربری «کمپین معلولان» در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی را منتشر کرد که از کتک‌زدن یک جوان اوتیسمی به دست یک آخوند حکایت داشت.

این آخوند که صاحب مغازه‌ای در جنوب تهران بود این جوان اوتیسم را به خاطر برداشتن عکس یکی از امامان کتک زده بود.

مادر این جوان در ویدئوی منتشرشده توضیح می‌دهد که فرزندش «محمد» مبتلا به اوتیسم، تشنج و معلولیت ذهنی شدید است.

این جوان به خاطر «عشق به عکس امامان» به مغازه‌ی آخوند مذکور می‌رود و یکی از این عکس‌ها را برمی‌دارد. وقتی که آخوند مذکور می‌خواهد عکس را از محمد بگیرد، محمد مقاومت می‌کند و آخوند در مقابل او را به‌شدت کتک می‌زند و محمد از روی عصبانیت تابلو را زمین می‌زند و می‌شکند.

طبق روایت مادر محمد از صحبت‌های مردم محله، شخصی به نام «سجاد» با سر به دماغ محمد کوبیده است.

خشونت علیه اشخاص دارای معلولیت پدیده‌ای در هرروزه در جامعه‌ی ایران است. این خشونت نه‌تنها در کوچه و خیابان و از طرف افراد به اصطلاح ناآگاه، بلکه حتی در مراکز نگهداری معلولان نیز رواج دارد. تصور عمومی غلط راجع به افراد دارای معلولیت به عنوان «سربار»، «اضافی» و «نامولد» زمینه‌ساز چنین خشونت‌هایی می‌شود.

از سوی دیگر، خشونت‌های از این دست نوک کوه یخ تبعیض‌‎های ساختاری علیه افراد دارای معلولیت است. معلولان از امکانات بهداشتی و درمانی رایگان و ارزان محروم‌اند، فضاهای شهری و تاریخی برای آنان مناسب‌سازی نشده است و از نامرئی‌ترین گروه‌های اجتماعی در برخورداری از بودجه‌ی دولتی هستند. علاوه بر این، آنان در سطح بازنمایی نیز به حاشیه رانده می‌شوند، و نه‌تنها مشکلاتشان بلکه عاملیت اعتراضی‌شان نیز در رسانه‌ها پوشش داده نمی‌شود.

مشکل ادامه‌دار دسترس‌پذیری

یکشنبه ۲۳ اردیبهشت، حساب ایکس «کمپین معلولان» ویدئویی منتشر کرد که نشان می‌دهد پله‌های تخت جمشید برای دسترسی افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی نشده‌اند.

این ویدئو نشان می‌دهد که معلولان جسمی-حرکتی برای بالا یا پایین رفتن از پله‌ها به افرادی وابسته‌اند که ویلچرهایشان را بر پله‌های پرشمار حمل کنند.

https://www.instagram.com/reel/C63ohMlRbh3/

کانال تلگرام کمپین تأکید می‌کند که این مسئله فقط مختص به تخت جمشید نیست و تقریباً تمام بناهای تاریخی در سراسر کشور برای افراد دارای معلولیت غیرقابل دسترس هستند.

کمپین همچنین نوشته که با بهسازی و ایجاد امکاناتی مانند رمپ‌های قابل‌جابجایی، آسانسور، کفپوش مناسب و سرویس بهداشتی ویژه، می‌توان گامی مهم در جهت تضمین برابری فرصت‌ها برای همه افراد برداشت اما مسئولان اراده‌ای برای استفاده معلولان از امکانات عمومی و تحقق عدالت اجتماعی ندارند.

توئیت کاربری به نام «نظیری» همچنین نشان می‌دهد که مشکل دسترس‌ناپذیری حتی در برخی ساختمان‌های پزشکی و درمانی هم وجود دارد.

علاوه بر این، «اطلاعات آنلاین» شنبه ۲۲ اردیبهشت از حذف جایگاه ویژه‌ی معلولان در اتوبوس‌های تندروی شهر تهران خبر داد. به نوشته‌ی این منبع، به بهانه‌ی افزایش ظرفیت بخش زنان، به جای جایگاه ویژه‌ی معلولان صندلی عادی قرار داده شده است. به بیانی دیگر، اصرار بر تفکیک جنسیتی فضاهای عمومی است که چنین معضلی پدید آورده است.

مرگ در نبود امکانات بهداشتی و پزشکی

پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت، کمپین معلولان از اختصاص ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی، مصرفی و توانبخشی جانبازان جنگ ایران و عراق خبر داد.

با وجود این، به گزارش کمپین «معلولان غیرنظامی» مشمول این ارز ترجیحی نمی‌شوند.

این سیاست تبعیض‌آمیز در قبال معلولان در حالی صورت می‌گیرد که در کل کشور تنها ۱۵۰ تا ۱۶۰ تخت توانبخشی وجود دارد. طبق توئیت کمپین، سالانه به ۲۵۰هزار تخت توانبخشی در کشور نیاز است، اما فقط دو بیمارستان رفیده و نورافشار در تهران از این نوع تخت‌ها دارند.

هجدهم اردیبهشت نیز یونس عرب، رئیس انجمن تالاسمی ایران گفت که از زمان بازگشت تحریم‌ها در سال ۱۳۹۷، آمار مرگ‌ومیر مبتلایان تالاسمی شش برابر شده و در این مدت ۱۱۰۰ بیمار تالاسمی به خاطر نبود دارو جان باخته‌اند.

تالاسمی یک بیماری ژنتیکی خونی است و افراد مجبورند برای کنترل آن تمام عمر دارو بخورند، داروهایی که عمدتاً تولید خارج هستند. در حال حاضر، دست‌کم ۲۳هزار بیمار تالاسمی در ایران وجود دارد که بیشترشان کودک هستند. استان سیستان و بلوچستان، یکی از تبعیض‌دیده‌ترین استان‌های ایران، بیشترین مبتلایان تالاسمی را دارد.

یونس عرب با اشاره به آمارسازی‌های مسئولان و کیفیت پایین داروهای ایرانی می‌گوید:

همان دارو‌ها هم عارضه می‌دادند و نه تنها بیماران از این موضوع گلایه دارند بلکه پزشکان هم اذعان دارند که دارو‌ها عوارض می‌دهند. علاوه بر اینها، کیفیت دارو‌ها هم زیر سوال است. سال گذشته در ویال‌های یک شرکت دارویی داخلی، تار مو و چیز‌های دیگر پیدا کردیم!

پیشتر نیز در مرداد سال گذشته، «اعتماد آنلاین» نوشته بود که در طول دو سال، ۱۷۰ فرد دارای معلولیت به خاطر زخم بستر و کمبود لوازم بهداشتی جان باخته‌اند.

دولت جمهوری اسلامی آمار مرگ‌ومیر بیماران خاص را نیز به موضوعی امنیتی بدل کرده است. فاطمه هاشمی رفسنجانی، رییس بنیاد خیریه امور بیماری‌های خاص در این رابطه می‌گوید:

ما در گذشته آمارهای مرگ‌و‌میر بیماران را از واحدهای مختلف می‌گرفتیم اما از چندین سال قبل، بخشنامه‌ای صادر شد با این مضمون که آمار مرگ‌ومیر بیماران خاص دیگر منتشر نشود یا به دست ما نرسد که به دنبال آن، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز دیگر این آمارها را در اختیار ما نگذاشت.

افزایش گمشدگان معلول

آمار گم‌شدن افراد دارای معلولیت نیز در دو سال گذشته افزایش یافته است.

روزنامه‌ی «هم‌میهن» به نقل از بهروز مروتی گزارش کرده که نبود سامانه یا برنامه‌ای ویژه برای پیدا کردن گمشدگان دارای معلولیت نقش مهمی در این افزایش داشته است.

مروتی در گفت‌وگو با هم‌میهن گفته است که در دو سال اخیر، بیش از ۱۵ مورد به‌طور مستقیم به خود او گزارش شده است.

تجمع خانواده‌های اوتیسم در قم

روز چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت نیز همزمان با سفر ابراهیم رئیسی به شهر قم، تعدادی از خانواده‌های اوتیسم با تجمع در مقابل استانداری، خواستار دیدار با رئیسی و تحویل طومار امضاءشده مطالباتشان به او شدند.

ایجاد امکانات آموزشی برای کودکان، وجود فضای تفریحی و ورزشی، نیم‌بها شدن تاکسی‌های اینترنتی برای خانواده‌هایی که وسیله نقلیه برای رفت‌وآمد به مراکز آموزشی را ندارند، پرداخت وام با درصد پایین برای خانواده‌های کم درآمد و فاقد درآمد و بیمه‌ی تکمیلی درمانی از جمله مطالبات این افراد عنوان شده است.