گروه زنان
جلسه معرفی کتاب «آموزش برابری جنسیتی در کلاس درس» به قلم سعید پیوندی و با حضور منصوره شجاعی، روزنامه نگار و منتقد و مریم میرزا روزنامه‌نگار و فعال مدنی، جمعه ۱۷ فروردین / ۵ آوریل در کتابخانه مرکزی آمستردام برگزار شد.
این کتاب که در قالب هفت فصل و از طرف ایران آکادمیا منتشر شده است، فراتر از عنوان فرعی خود، یعنی «کتاب راهنما برای معلمان»، فضای جنسیت‌زده‌ی نظام آموزشی در ایران را از دیدگاه‌های تاریخی و اجتماعی و با استفاده از اقسام داده‌های کمی و کیفی مورد سنجش قرار می‌دهد. کتاب همچنین جایگزین‌هایی را برای مقابله با ترویج تبعیض‌های ساختاری در کتب درسی پایه‌های اول تا ششم ارائه داده است.
مریم میرزا جلسه را با توضیح کوتاهی در مورد گروه «ضمیمه» آغاز کرد و کتاب مورد بحث را محصول یکی از نخستین فعالیت‌های این گروه شمرد.
ضمیمه که خود را اولین کمپین رفع تبعیض جنسیتی از کتاب‌های درسی و فضای مدارس ایران می‌داند، می‌کوشد در این راستا گام‌های عملی بردارد؛ به گونه‌ای که نه تنها پروژه‌های تحقیقاتی مربوط را مورد حمایت قرار دهد بلکه با توجه به کمبود محتوای لازم در فضای آنلاین فارسی زبان، فعالانه تولید محتوا کند.
از جمله این فعالیت‌ها البته برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای معلمان و والدین بوده است که کتاب سعید پیوندی نیز در اصل حاصل مجموع و بازنویسی شدن درسگفتارهای مورد استفاده‌ی او در این کارگاه‌هاست. تمامی محتواهای ارائه شده از سوی ضمیمه، از جمله کتاب حاضر، به طور رایگان در دسترس عموم قرار گرفته‌اند که با اهداف گروه ضمیمه در راستای دسترس‌پذیری آموزش فارغ از تبعیض همخوانی دارد.
میرزا در اشاره به کتاب پیوندی آن را منبعی مفصل از فاکت‌های قابل‌ارجاع دانست که مسیر پژوهش‌ها و فعالیت‌های متعاقب خود را هموار خواهد کرد؛ «آنچه کمک می‌کند روشن کنیم وقتی از تبعیض جنسیتی صحبت می‌کنیم از چه صحبت می‌کنیم و راهکارهای مقابله با آن کدامند». او اظهار امیدواری کرد در ادامه، تقاطعات دیگر ستم با ستم جنسیتی و همچنین کار بر کتاب‌های درسی سایر پایه‌های تحصیلی هم در دستور کار قرار بگیرد.
مریم میرزا در پایان از دشواری عاطفی در کار کردن بر چنین موضوعاتی گفت که البته از ضرورت ایجاد تغییر جدا نیست:
همه ما فعالان حوزه برابری جنسیتی در تیم ضمیمه، زنانی هستیم که زمانی دختربچه‌های دانش‌آموز در همان فضا بوده‌ایم. مخصوصاً اگر خودمان مادر باشیم حالا ضرورت تغییر دادن آن فضا را بیشتر احساس می‌کنیم.
او فعالیت‌های گروه ضمیمه را در امتداد خواست تاریخی آموزش برای زنان در جغرافیای ایران دانست و اضافه کرد «نباید بگذاریم سنگری که مادران و خواهران‌مان از زمان مشروطه تا کنون برای آن جنگیده‌اند تبدیل به سنگر مردسالاری شود».
در بخش بعدی جلسه، منصوره شجاعی، همچون مریم میرزا ابتدا یاد دانش‌آموزان کشته‌شده، مسموم‌شده و آسیب‌دیده به دست جمهوری اسلامی را گرامی داشت و از تاثیر عاطفی کتاب بر خود با توجه به تجربه‌ی زیسته در ایران و بالاخص حوزه‌ی آموزش گفت.
شجاعی پیش از آن که به مرور دقیق و فصل به فصل کتاب بپردازد به ایران آکادمیا بابت برقرار کردن پیوند بین آکادمیا و جامعه دست مریزاد گفت و همچنین از پیشینه‌ی تولیدات آموزشی و پژوهشی سعید پیوندی، از جمله در کتاب دیگری که با همکاری دو نویسنده‌ی دیگر، تحت عنوان «چشم‌انداز‌های جهانی در موضوع جنسیت و آموزش عالی» به چاپ رسیده و در نشریه آسو مورد بحث قرار گرفته است یاد کرد. او افزود اگر بر فرض محال «آموزش برابری جنسیتی در کلاس درس» در سایر نقاط جغرافیایی کاربردی نداشته باشد در ایران ضرورتی حتمی دارد چرا که این جغرافیایی است که متصدیان نظام آموزشی آن، مخالفان صددرصدی آموزش جنسی و موافقان صددرصدی کودک‌همسری در میان دانش‌آموزان هستند.
لازم به ذکر است که از این لحاظ نویسنده‌ی اثر نیز حکومت ایران را تا حدی استثنایی دانسته است چرا که در آن نابرابری جنسیتی یک فرض اولیه و پذیرفته است و این مقابله با آن را پیچیده‌تر هم می‌کند. این موضوع خود را به تمامی در طراحی کتاب‌های درسی نشان می‌دهد و تصادفی نیست که در تمامی آن‌ها هیچ تصویری از زنان موفق، مگر به صورت کودک‌سرباز، یا در تک عکسی از مرضیه دباغ [از چهره‌های محافظه‌کار جمهوری اسلامی] به چشم نمی‌خورد.
شجاعی ابتدا پرسش‌های اصلی را که کتاب بدان‌ها پاسخ‌می‌گوید مرور کرد: نابرابری‌های جنسیتی و آموزشی به چه معناست؟ اشکال اصلی نابرابری جنسیتی در کتاب‌های درسی کدام‌اند؟ آیا افزایش دسترسی دختران به آموزش برابر سبب کاهش نابرابری‌های جنسیتی خواهد شد؟ و یا سهم کنشگران و معلمان فعال در گسترش آگاهی از برابری جنسیتی چیست؟
او سپس به جامعیت کتاب اشاره کرد که باعث شده است اقسام نقش‌های اجتماعی، از دانش‌آموز و معلم تا والد و کنشگر و… بتوانند خود را در آن بیابند. و به این ترتیب کتاب را فراخوانی ملی برای مشارکت مردم در مورد موضوع تبعیض در کتاب‌های درسی دانست. او از اوصاف دیگر کتاب به محتاطی آن که گاهی حتی به محافظه‌کاری پهلو می‌زند اشاره کرد و گفت که این احتیاط نه تنها به جنبه‌ی علمی و آموزشی کتاب آسیب نزده بلکه بر امکان به کار بسته شدن آن در جامعه‌ی بسته‌ای مثل ایران و نیز سهل‌خوانی کلی آن افزوده است.
در کتاب پیوندی توضیح و تعریف مفاهیمی مثل خشونت نمادین، چگونگی قبولانیدن امر ناعادلانه به جامعه، و پیشینه‌های نظری و تاریخی این امور در کنار مواردی انضمامی از عادی‌سازی زبان جنسیت‌زده در جامعه‌ی ایران قرار گرفته است. اگرچه، به گمان منصوره شجاعی، کتاب می‌توانست به تاریخچه‌ی مبارزات برابری جنسیتی در حوزه‌ی آموزش و چهره‌های شاخصی نظیر بی‌بی‌خانم استرآبادی بیشتر بپردازد. او در انتها خواهش کرد دست‌اندرکاران به توزیع و دسترس‌پذیری کتاب در ایران کمک کنند.
جلسه با طرح برخی موارد قابل بحث در جزئیات کتاب، اشاره به برخی دیگر از فعالیت‌های گروه ضمیمه -نظیر طراحی پیک شادی نوروزی- و توضیحات مختصری از سمت سعید پیوندی پی گرفته شد و سپس با دقایقی از پرسش و پاسخ به پایان رسید.
