از هجوم حکومتی به خانه امن «مهر شمس آفرید»، معلول‌کشی دیانا ۱۱ ساله در اصفهان و کارزارِ برکناری رئیس بهزیستی به‌خاطر «بی‌کفایتی»

گروه حقوق معلولان

در هفته‌ای که گذشت، حکومتی‌ها به یک خانه امن برای زنان خشونت دیده در آذربایجان غربی هجوم بردند تا آن را تعطیل و زنان حاضر در این خانه را با خود ببرند؛ امری که با مقاومت و واکنش زنان مرکز روبرو شد و موجی از حمایت در شبکه‌های اجتماعی را به دنبال داشت. همزمان پس از چندین روز تلاش برای یافتن دیانا، کودک ۱۱ ساله مبتلا به اوتیسم در اصفهان، معلوم شد که او توسط مادرش به قتل رسیده است؛ نمادی دیگر از ناتوانی حکومت برای مدیریت افراد معلول در ایران. هم‌زمان کارزار برکناری رئیس بهزیستی در کمتر از یک هفته، بیش از ۱۳هزار امضا جمع کرد.

«پناهگاه عزیزتر از جانمان به بدترین شکل ممکن تعطیل شد»

ابتدا توییت فاطمه باباخانی، موسس و مدیرعامل «خانه مهر شمس آفرید» در شهر ارومیه، پژوهشگر زنان در خاورمیانه و مدیر مسئول مجله تخصصی مطالعات زنانِ «فروغ زنان» خبر تلخ را منتشر کرد:

پناهگاه عزیزتر از جانمان، خانه امن غیردولتی مهر شمس آفرید با بدترین شکل ممکن، تعطیل شد!

سپس باباخانی در ۹ اردیبهشت، به شبکه شرق گفت:

دیروز صبح بدون اطلاع قبلی حدود ۸-۹ نفر از بهزیستی برای بازرسی آمدند. البته گفت‌و‌گوها محترمانه اما بیشتر شبیه جلسه بازجویی بود و می‌خواستند چگونگی تامین مالی موسسه را بررسی کنند. همه اسناد و مدارک مالی موسسه موجود بود که در اختیارشان قرار داده ‌شد. بعد از آن گفتند که می‌خواهیم از خانه امن بازدید کنیم که همگی به سمت محل خانه امن رفتیم. تا رسیدیم دیدم که اورژانس اجتماعی دم در است. فکر کردم کیس (زنان آسیب‌دیده) جدید آورده‌اند. وقتی پرس و جو کردم، متوجه شدم که می‌خواهند همه زنانی که در خانه امن هستند را ببرند و به محل اورژانس اجتماعی انتقال دهند.

او در ایکس (توییتر سابق) افزود:

یک قشون کشی تمام عیار علیه پناهگاه راه انداختند. با کلی مسئول و مدیر و حراست ریختند توی پناهگاه. حتی به خودشان زحمت ندادند از طریق قانونی و نامه‌نگاری رسمی اقدام کنند.
من: درها را قفل کردم و پشت دخترانم ایستادم، زنانی که از خشونت خانگی به ما پناه آوردند!

خانه مهر شمس آفرید در سال ۱۳۹۹ تاسیس و زیر نظر بهزیستی و قوه‌قضاییه فعالیت می‌کند. شبکه شرق این موسسه را «یک موسسه مردم نهاد برای توانمندسازی زنان آسیب‌دیده که برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و خانواده زنان و کودکان فعالیت می‌کند» معرفی کرده است. باباخانی با تاکید بر اینکه «تمام زنان اسکان‌داده‌شده با حکم قضایی اینجا حضور دارند» به شبکه شرق گفت که «این حرف‌ها بهانه است» و «مدیرکل بهزیستی استان از مدت‌ها قبل تهدید کرده بود که موسسه و خانه امن را تعطیل خواهند کرد». او در توضیح گفت:

در یک سال گذشته بهزیستی استان من را تحت فشار بسیاری قرار دادند. مدیر کل می‌گفت پوشش خوبی نداری، معاند هستی و در فضای مجازی رفتارهای خلاف عرف و شرع انجام داده‌ای و علیه نظام نوشته‌ای. یکی از مشکلات‌شان این بود که چرا در اینستاگرامت از هشتگ زن، زندگی، آزادی استفاده کرده‌ای. من حتی پست‌ها را حذف کردم. باز تاکید داشتند چرا در مورد مسائل «ناموسی» می‌نویسی و «تشویش اذهان عمومی» انجام داده‌ای. البته برای من بیش از هر چیز نجات زنان آسیب دیده مهم بود و حتی پست‌های اینستاگرامم را حذف کردم که مساله‌ای برای موسسه و خانه امن ایجاد نشود. علاوه بر این من را وادار کردند که مدیرعاملی را واگذار کنم. هیات امنا این پیشنهاد را قبول نکرد. مدت‌ها نمی‌گذاشتند مجمع سالانه برگزار کنیم تا بالاخره آبان امسال با برگزاری مجمع عمومی موافقت کردند. رفتارهای توهین‌آمیز بسیاری هم در این مدت شاهد بودم که با رواداری رفتار کردم. اما هر چه سکوت و مدارا کردم تاثیری نداشت اما امروز از حق خودم، کارکنانم و زنان آسیب‌دیده نمی‌گذرم. با هر شکل از یورش غیرقانونی و خارج از ضابطه که امروز برای مرکز اتفاق افتاد مخالفم و سبب بر هم زدن نظم مرکز و ایجاد وحشت برای پرسنل و کیس‌ها شد. و یقینا تا جایی که امکان داشته باشد مطالبه گری‌ام را درباره رفتارهای رعب‌انگیز و غیرقانونی ادامه خواهم داد.

https://www.instagram.com/p/C6V-uNAqjPC/

باباخانی به شبکه شرق گفت که وقتی ماموران حکومتی می‌خواستند زنان خشونت‌دیده را با خود ببرند، «دخترها از ترس در آشپزخانه جمع شده و گریه می‌کردند. آن هم زنانی که آسیب‌دیده و تحت خشونت بوده و به ما پناه آورده‌اند.» او می‌گوید تا پروسه اداری طی نشود، «نمی‌توانند خانه امن ما را پلمپ کرده و زنان را منتقل کنند.»

Ad placeholder

هجوم حکومتی به این خانه امن در امتداد خشونت جمهوری اسلامی در تعطیلی فعالیت‌های گروه‌های مردم‌نهاد مثل خانه خورشید یا جمعیت امام علی است که تلاش می‌کردند در مواجهه با آسیب‌های ناشی از فقر گسترده تحمیلی حکومت، به آسیب‌پذیرترین بخش‌های جامعه کمک کنند. یا به قول کمپین معلولان، تعطیلی این خانه امن «یکی دیگر از دلایلی است که باید به کارزار برکناری رئیس بهزیستی بپیوندید و جلوی خسارت بیشتر را به کمک هم بگیریم.»

«بیش از دو سال سوءمدیریت رئیس سازمان بهزیستی با اشراف به ناتوانی و بی‌کفایتی او»

در نامه کارزار «درخواست برکناری رئیس سازمان بهزیستی کشور» که در زمان نوشتن این گزارش، ۱۳هزار و ۸۸۷ امضا گرفته آمده است:

علی محمد قادری که در پنجم آبان ۱۴۰۰ حکم ریاست بهزیستی را از دست وزیر معزول تعاون، کار و رفاه اجتماعی دریافت و روی سر گذاشته‌ بود، حالا پس از ۲ سال و نیم حضور در این سازمان‌ به جای آباد کردن بهزیستی، آن را به ویرانه تبدیل کرده است.

در سایه عدم اجرای «قانون حمایت از معلولان» که نوشته و مصوب جمهوری اسلامی است، تورم لجام‌گسیخته زندگی معلولان را سخت‌تر از فشارهای گذشته است. مثالش کاربر نظیری در ایکس که نوشت:

زمستان ۳۹میلیون بود؛ قیمت ویلچر کربنی شده ۵۲ میلیون. واقعا نمیشه، هی پس‌انداز می‌کنم باز موقع خرید کم میارم. عجب همگی گرفتار این تورم شدیم.

کمپین معلولان با توجه به اینکه این کارزار در سه روز نخست، ۱۲هزار امضا گرفته است، در یک بیانیه از «سکوت رسانه‌ها در قبال کارزار تاریخی معلولان؛ خواسته یا ناخواسته» انتقاد کرد و گفت:

علیرغم اهمیت و حساسیت این موضوع، شاهد سکوت معنادار رسانه‌ها در قبال این کارزار هستیم. این سکوت، ظلمی آشکار به جامعه افراد داری معلولیت و نادیده گرفتن مطالبات به حق آن‌ها تلقی می‌شود.

پویا جامعه‌کوهی، نوجوان فعال حقوق معلولین هم در ایکس گفت:

باید چقدر به معلولین ظلم بشه تا رسانه‌ها ببینن انشالله خدا برای هیچ کس مشکل معلولیت به وجود نیاره ولی بخدا فقط یک ترمز فاصله است. انتظار ما از رسانه‌ها حمایت است چون فکر نکنم این ظلم در حق هیچ‌کس انجام بشه و این همه مشکلات بیوفته رو دوش خانواده‌هامون لطفا حمایت کنید.

«متاسفانه دایانا به دست مادرش به قتل رسیده»

ابتدا کپی یک استوری اینستاگرام گسترده در فضای مجازی پخش شد که نوشته بود:

دختر ۱۱ ساله‌ای با اختلال اوتیسم بنام دایانا آزادمنش از ساعت ۱۲ ظهر روز دوشنبه ۳ اردیبهشت تا الان گم شده همه جارو گشتن پیداش نکردن به کلانتری‌ها هم خبر دادن تیشرت زرد پوشیده با شلوار طوسی اگر میشه لطف کنید کمک کنید محدوده ۲۴ متری اصفهان.

خبرگزاری مهر در ۹ اردیبهشت با تیتر «قتل دختر اصفهانی مبتلا به اتیسم به دست مادرش» از واقعیتی تلخ پرده برداشت: یک معلول‌کشی دیگر. مهر به‌نقل از حسین ترکیان، رئیس پلیس آگاهی استان اصفهان نوشت «مادر طفل گشده، با اظهارات ضد و نقیض خود قصد گمراه کردن پلیس» را داشت و در نهایت در بازجویی محل قتل را گفت و پلیس جنازه کودک را یافت:

در روز حادثه دخترم را به یک باغ متروکه خارج از شهر بردم و اقدام به وارد کردن چندین ضربه چاقو به وی کرده، سپس جنازه او را آتش زده و از محل متواری شدم و با مراجعه به پلیس، مفقودی‌اش را اعلام کردم.

دلایل مادر برای قتل فرزند اعلام نشده است اما گسترش انتشار خبرهای معلول‌کشی در ایران، نشان‌دهنده ناتوانی جمهوری اسلامی در مدیریت معلولان است، نماد آن بودجه‌های ناکافی برای این امر است که این هفته، انتقادات گسترده‌ای در فضای مجازی به‌همراه داشت.

Ad placeholder

«تحریم‌ها خنثی شد اما نه برای همه»

خبرگزاری انتخاب با اشاره به «افزایش ۱۵ برابر بودجه موسسه مصباح یزدی در دولت رئیسی» نوشت «تحریم‌ها خنثی شد، اما نه برای همه» و کمپین معلولان با بازنشر توییت انتخاب نوشت:

در عوض بودجه بزرگترین سازمان اجتماعی کشور با بیش از ۷ میلیون جامعه هدف و اقشار مستضعف، تنها ۳۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته! کل بودجه ۲۵ همتی بهزیستی، نصف بودجه مورد نیاز فقط یک ماده (۲۷) از قانون معلولان است!

کاربر هیچکاک، علی جعفری هم در ایکس نوشت:

دولت انقلابی به ریاست سیدمحرومان! در ۲سال گذشته خود بودجه مربوط به عیدی ضعیف‌ترین و پایین‌ترین قشر جامعه یعنی معلولین را که معادل یک ماه مستمری آنها و حدود ۹۰۰هزار تومان است را قطع و در مقابل ۱۲۶میلیارد تومان بودجه به ستاد امر و نهی اختصاص داده که صرف کتک زدن و توهین کردن به بانوان شود!

این مثال‌ها مشت نمونه خروار اعتراض‌ها به افزایش لجام‌گسیخته اعتبار سازمان‌های حکومتی است که اغلب نقشی در کاهش رنج‌های زندگی مردم ندارند.