گروه کارگری
دولت ایران ادعا می‌کند نرخ بیکاری به کمترین رقم در سال‌های اخیر رسیده است. همزمان با این ادعا، نتایج سرشماری نیروی کار در زمستان ۱۴۰۲ نشان می‌دهد نرخ بیکاری زنان جوان در بیشتر استان‌ها افزایش یافته است.
مرکز آمار نرخ بیکاری زنان جوان ــ ۱۵ تا ۲۴ سال را ۳۶٬۴ درصد گزارش کرد که نسب به مدت مشابه یک سال قبل (زمستان ۱۴۰۱) روندی افزایشی را نشان می‌دهد.
«اکو ایران» با بررسی گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری زنان گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال را در ۲۰ استان افزایشی اعلام کرد.
داده‌های این گزارش نشان می‌دهد در هفت استان حداقل نیمی از زنان جوان جویای کار جذب بازار کار نشده‌اند و همچنان بیکار مانده‌اند. در استان لرستان که بالاترین نرخ بیکاری زنان ۱۵ تا ۲۴ سال را ثبت کرد، از هر ۱۰ زن ۸٬۶ نفر بیکار بودند. این رقم ۲۸۶ درصد نسبت به زمستان ۱۴۰۱ بزرگتر است.
در دو استان فارس و گلستان هم از هر ۱۰ زن ۱۵ تا ۲۴ ساله در جستجوی کار حداقل ۶٬۳ نفر بیکار ماندند. نرخ بیکاری زنان جوان در استان کرمان ۵۹٬۵ درصد، خوزستان ۵۴٬۲ درصد، کهگیلویه و بویراحمد ۵۳٬۹ درصد و اردبیل ۵۳ درصد گزارش شد که به معنای بیکار ماندن حداقل ۵٬۳ نفر از ۱۰ زن در جستجوی کار است.
تنها در استان‌های قزوین (۱۱درصد)، آذربایجان غربی (۱۵٬۳ درصد)، ایلام (۱۷٬۵ درصد)، بوشهر (۱۷٬۸ درصد) و سیستان و بلوچستان کمتر از دو نفر از زنان جوان جویای کار همچنان بیکار ماندند. در استان‌های زنجان، البرز، خراسان جنوبی و مرکزی هم ۲٬۲ تا ۲٬۹ نفر از زنان جویای کار ۱۵ تا ۲۴ ساله شغلی پیدا نکردند.
در شش استان گیلان، خراسان شمالی، یزد، سمنان، خراسان رضوی و هرمزگان نرخ بیکاری بزرگتر از ۴۰ درصد گزارش شد. کرمانشاه، قم، همدان، آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، تهران و مازندران هم به صورت میانگین سه تا ۳٬۹ نفر از زنان جوان جویای کار بیکار ماندند.
بر اساس این گزارش تنها در ۱۱ استان نرخ بیکاری زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله طی یک سال کوچکتر شد.
مرکز آمار ایران نرخ بیکاری زمستان ۱۴۰۲ را ۸٬۱ درصد گزارش کرد. نر خ بیکاری زنان* (۱۵٬۶ درصد) اما بیش از دو برابر مردان (۷٬۱ درصد) بود در حالیکه نرخ مشارکت اقتصادی آنها ( ۱۳٬۸ درصد) یک سوم نرخ مشارکت کل (۴۰٬۸ درصد) و یک پنجم نرخ مشارکت اقتصادی مردان (۶۸ درصد) گزارش شد.
بر اساس معیارهای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمستان ۱۴۰۲ تنها سه میلیون و ۷۶۰ هزار نفر از ۳۲ میلیون و ۴۶۵ هزار زن در سن اشتغال، شاغل بودند. این رقم نشان می‌دهد شمار زنان شاغل نسبت به فصل قبل همان سال ۲۴۰ هزار نفر کاهش یافته است.
نتایج سرشماری نیروی کار در زمستان ۱۴۰۲ نرخ بیکاری زنان* گروه سنی ۱۸تا ۳۵ را ۲۷٬۱ درصد گزارش کرد که بیش از دو برابر همین شاخص برای مردان (۱۲٬۷) بود. نرخ بیکاری زنان* فارغ‌التحصیل دانشگاه هم نزدیک به سه برابر مردان، ۲۰٬۲ در برابر ۷٬۷ درصد گزارش شد.
بر پایه داده‌های این سرشماری ۳۹ درصد جمعیت دو میلیون و ۲۶۸ هزار نفری بیکاران در سال ۱۴۰۲، دانش‌آموخته دانشگاهی بودند که جمعیتی بالغ بر ۸۸۴ هزار نفر را شامل می‌شود. سهم زنان فارغ التحصیل دانشگاه از جمعیت بیکاران ۶۹٬۳ درصد بود در حالی که ۲۵٬۵ درصد از بیکاران مردان فارغ‌التحصیل آموزش عالی بودند.
نسبت اشتغال در سه بخش صنعت، کشاورزی و خدمات هم نشان می‌دهد دو میلیون و ۴۰۰ نفر از مجموع سه میلیون و ۷۶۰ هزار زن شاغل در زمستان ۱۴۰۲ در بخش خدمات کار کردند، ۹۵۰ هزار نفر شغل صنعتی داشتند و ۴۰۹ هزار نفر هم در بخش کشاورزی مشغول بودند.
افزایش نسبت اشتغال زنان در بخش خدمات پیامد کاهش مشاغل کشاورزی به دلیل بحران کم‌آبی و سیاست‌های دولت برای بیرون راندان زنان از محیط‌های کار جمعی است. این روند با افزایش مشاغل «غیررسمی» همراه بوده است. بر اساس گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۱۳٬۳ میلیون نفر از ۲۳٬۷ میلیون شاغل در سال ۱۴۰۱، «شغل غیررسمی» داشتند که به مشاغل بدون قرارداد و بیمه تامین اجتماعی گفته می‌شود. بالغ بر پنج میلیون و ۵۵۰ هزار نفر از مجموع ۱۲ میلیون و ۲۳۰ هزار شاغل بخش خدمات در سال ۱۴۰۱ «شغل غیررسمی» داشتند.
سیاست دولت برای اشتغال‌زایی گسترش مشاغل خانگی و خرد با حمایت بنیاد/بنگاه‌های حکومتی است. به گفته معاون امور زنان و خانواده رئیس دولت و معاون اشتغال‌زایی وزارت کار، بالغ بر ۸۰ درصد شاغلان مشاغل و کارگاه‌های خانگی ایجاد شده در ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ زن بودند.
بنیاد/ بنگاه‌های حکومتی تحت پوشش برنامه‌های محرومیت‌زدایی مشاغل خانگی را در مناطق محروم و فقیرنشین گسترش می‌دهند. بنیاد برکت به عنوان یکی از بزرگترین هلدینگ‌های تحت فرمان رهبر جمهوری اسلامی متولی طرح توسعه مشاغل خانگی در ۱۶ هزار روستا است. بنیاد مستضعفان، آستان قدس رضوی، سپاه پاسداران و کمیته امداد از دیگر مجریان توسعه مشاغل خانگی در مناطق محروم هستند.
