اسعد رستمی ۲۲-۱۰-۲۰۲۴
۱. مبانی سیستمهای پارلمانی
سیستم پارلمانی رایج‌ترین شکل دموکراسی نمایندگی در جهان سرمایه داری است. در این سیستم، مردم هر چند سال یکبار و هر بار برای چند سال(معمولا ۴ سال) نمایندگانی را از طریق صندوقهای به اصطلاح انتخابات برمی‌گزینند که در یک نهاد اصطلاحا قانون‌گذاری (معمولاً پارلمان) به قانون‌گذاری و نظارت بر دولت می‌پردازند. در جوامع پارلمانی، قدرت سیاسی به‌طور عمده در دست احزاب سیاسی( نماینده طبقه حاکم) قرار دارد، که معمولاً رقابتی میان احزاب حاکم و گاها در برخی کشورهای پیشرفته سرمایه داری اپوزیسیونی هم وجود دارد.
به عبارتی از دیدگاه انان این تمرکز قدرت در دست نخبگان است. در اینجاست که میتوان درک کرد که سیستم پارلمانی تاریخا ابزاری در خدمت طبقه سرمایه‌دار بوده است. در این سیستم، احزاب سیاسی تشکیل دهنده و سهیم در قدرت و نمایندگان منتخب غالباً از طرفداران سیستم و صاحبان ابزار تولید هستند که بدون شک منافع طبقه کارگر و توده‌ها را نادیده می‌گیرند.
دموکراسی غیرمستقیم: پارلمان‌ها به طور واقع در نمایشی، مردم را به‌طور غیرمستقیم در تصمیم‌گیری‌ها دخیل می‌کنند و این امر باعث میشود که مردم کنترلی بر سیاست‌ها و تصمیمات روزمره نداشته باشند. این نوع دموکراسی در واقع نمایشی مضحک از خود دمکراسی به معنای کلمه است. چرا که قدرت واقعی در دست نهادهایی قرار می‌گیرد که خارج از دسترس مستقیم مردم است.
در اینجا میتوان گفت که پارلمان‌ها بخشی از ساختار دولت سرمایه‌داری هستند که به حفظ نابرابری طبقاتی و تسلط سرمایه‌داری کمک می‌کنند.
۲. مبانی سیستم شورایی و چرا شورا؟
در مقابل، سیستم شورایی به عنوان مدلی برای سازمان‌دهی کاملا دموکراتیک جامعه مطرح میشود. شوراها ساختارهایی هستند که در آن مردم به‌طور مستقیم و دموکراتیک در مدیریت امور سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مشارکت می‌کنند.
در سیستم شورایی، افراد به‌طور مستقیم در شوراهای محلی و شهرها شرکت می‌کنند. هر شورا نماینده اراده جمعی مردم است و اعضای شوراها قابل عزل و جایگزینی فوری توسط اعضای محلی خود هستند. این ساختار برتری واضح و بیشتری نسبت به دموکراسی نمایندگی پارلمانی دارد. زیرا مردم به‌طور مستقیم بر تصمیمات تأثیر مستقیم می‌گذارند.
در سیستم شورایی، مردم کنترل مستقیم بر اداره امور را دارند و تصمیمات از طریق شوراها گرفته میشود. این امر به حذف شکاف میان مردم و نمایندگانشان می‌انجامد و این نقطه اوج دخالت مستقیم تمامی مردم در امور مختلف را به نمایش میگذارد.
شوراها به‌طور محلی سازمان‌دهی می‌شوند و از پایین به بالا عمل می‌کنند، در حالی که در سیستمهای پارلمانی قدرت از بالا به پایین اعمال میشود. این امر به معنی این است که تصمیم‌گیری‌ها بیشتر به اراده و نیازهای محلی پاسخ می‌دهند تا خواست و و امیال طبقه حاکم.
۳. تفاوت‌های کلیدی میان پارلمان و شورا
دموکراسی در سیستم پارلمانی عمدتاً به انتخابات محدود میشود و مردم تنها در فواصل زمانی معین، نمایندگان خود را انتخاب می‌کنند. اما در سیستم شورایی، دموکراسی به‌عنوان یک فرایند روزمره و پیوسته تعریف میشود که مردم به‌طور مستقیم در تصمیم‌گیری‌های روزمره شرکت دارند.
سیستم پارلمانی اغلب از اقتصاد بازار و سرمایه‌داری حمایت میکند، در حالی که سیستم شورایی به دنبال کنترل کارگران بر وسایل تولید و مدیریت مستقیم اقتصاد به‌منظور رسیدن به عدالت اقتصادی و اجتماعی است.
در سیستم پارلمانی، قدرت در دست نخبگان سیاسی طبقه حاکم و گاها اپوزسیونهای طرفدار طبقه حاکم متمرکز است که از طریق نمایش انتخابات قدرت را به‌دست می‌آورند. اما در سیستم شورایی، قدرت به‌طور مستقیم میان افراد و شوراهای محلی توزیع میشود و از متمرکز شدن در دستان یک گروه خاص جلوگیری میشود.
۴. مزایا و چالش‌ها
سیستم شورایی به‌عنوان مدلی برتر از دموکراسی واقعی و مشارکتی شناخته میشود که مردم را به کنترل مستقیم بر زندگی خود توانمند می‌سازد. این مدل به تحقق هدف‌های عدالت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و برابری منجر میشود.
اما در مقابل بدون شک با نگاهی به جهان پیرامون و ارزیابی از سیستمهای پارلمانی که خود بخش عظیمی از قدرت در ایجاد بحرانهای انسانی و معیشتی هستند پی خواهیم برد که این سیستم در بهترین حالت تنها نمایندگان طبقه حاکمی را تشکیل میدهد که با تبلیغ و استفاده از موقعیت زندگی و سفره انسانها برای خود موقعیت نامشروع کسب میکند.
