یافته‌های یک پژوهش: حدود ۶۰ ابرشرکت چندملیتی مسئول نیمی از آلودگی پلاستیکی جهان هستند

بخش محیط زیست

بر اساس یافته‌های یک تحقیق منتشر شده در روز ۲۶ آوریل، کمتر از ۶۰ شرکت چندملیتی مسئول بیش از نیمی از آلودگی پلاستیکی جهان هستند. شش شرکت مسئول یک چهارم آن هستند.

محققان پژوهش «مسئولیت تولیدکننده جهانی در قبال آلودگی پلاستیکی» (Global producer responsibility for plastic pollution) به این نتیجه رسیدند که به ازای هر درصد افزایش پلاستیک تولید شده، افزایشی معادل آن در آلودگی پلاستیکی در محیط زیست وجود دارد.

یکی از نویسندگان این تحقیق، لیزا اردل (Lisa Erdle)، مدیر علوم در موسسه غیرانتفاعی «The 5 Gyres» می‌گوید «تولید درواقع ایجاد آلودگی است».

در این تحقیق یک تیم بین‌المللی از داوطلبان بیش از یک میلیون و ۸۷۰ هزار مورد زباله پلاستیکی را در۸۴ کشور در طول پنج سال جمع‌آوری و بررسی کردند؛ عمده زباله‌های جمع‌آوری‌شده بسته‌بندی‌های یکبار مصرف برای مواد غذایی، نوشیدنی و محصولات تنباکو بود.

کمتر از نیمی از زباله‌های پلاستیکی مارک مشخصی داشتند و می‌توان آن را نسبت به شرکت تولیدکننده بسته‌بندی ردیابی کرد. بقیه پسماندها را نمی‌شد به حساب آورد یا مسئولیت آن را به تولید‌کننده واگذار کرد.

Ad placeholder

پاتریشیا گومز (Patricia Villarrubia-Gómez)، محقق آلودگی پلاستیک در مرکز تاب‌آوری استکهلم، و یکی از نویسندگان این گزارش به گاردین می‌گوید:

این یافته‌ها به‌خوبی نیاز به شفافیت و قابلیت ردیابی‌شدن [کالاها] را نشان می‌دهد. [ما باید] بدانیم چه کسی چه چیزی را تولید می‌کند، تا آنها بتوانند مسئولیت را بر عهده بگیرند، درست است؟

نیمی از پلاستیک مارک‌دار در این مطالعه تنها بر عهده ۵۶ شرکت چندملیتی کالاهای مصرفی ارزان قیمت و یک چهارم آن تنها تولیدا شش شرکت بودند.

دو شرکت دخانیات «آلتریا» و «فیلیپ موریس اینترنشنال» در مجموع دو درصد از زباله‌های پلاستیکی مارک‌دار کشف شده را تشکیل می‌دادند. هر دو شرکت «دنون» و «نستله» هر یک سه درصد از زباله‌های پلاستیکی را تولید کردند. شرکت «پپسی‌کو» مسئول پنج درصد از بسته‌بندی‌های دور ریخته شده بود و ۱۱ درصد زباله‌های پلاستیکی مارک دار تولیدات شرکت «کوکاکولا» بودند.

مارکوس اریکسن، کارشناس آلودگی پلاستیک از موسسه «The 5 Gyres» که یکی از نویسندگان این پژوهش است می‌گوید:

صنعت تمایل دارد مسئولیت را به عهده افراد بگذارد. اما می‌خواهیم به این نکته اشاره کنیم که مسئولیت بر گردن برندهاست. انتخاب آنها برای نوع بسته‌بندی [استفاده شده] و پذیرش این مدل دور ریختنی از تحویل کالاهایشان این همان چیزی است که باعث انبوه عظیم زباله می‌شود.

گاردین کوشید با شرکت‌های «آلتریا»، «فیلیپ موریس اینترنشنال»، «دنون»، «نستله»، «پپسی‌کو» و «کوکاکولا» گفت‌وگو کند.

شرکت «کوکاکولا» به گاردین گفت که آنها به تأثیر هر نوشیدنی که می‌فروشند اهمیت می‌دهند و متعهدند که کسب‌وکار خود را به‌روشی درست توسعه دهند. این شرکت متعهد شده است تا سال ۲۰۵۰ صد درصد بسته‌بندی‌های خود را در سطح جهان بازیافت‌پذیر کند و تا سال ۲۰۳۰حداقل ۵۰ درصد مواد بازیافتی را در بسته‌بندی‌ها به‌کار برد.

شرکت «نستله» گفت که در پنج سال گذشته مصرف پلاستیک خالص خود را ۱۴٬۹ درصد کاهش داده است و از طرح‌هایی در سراسر جهان برای توسعه طرح‌های جمع‌آوری زباله و بازیافت حمایت می‌کند. این شرکت ادامه داد:

طبق آخرین گزارش بنیاد «الن مک آرتور»، از زمان اجرای تعهدات داوطلبانه خود برای رسیدگی به زباله‌های پلاستیکی در پنج سال پیش، ما به‌طور قابل توجهی از بازار در کاهش پلاستیک خالص و افزایش قابلیت بازیافت بهتر عمل کرده‌ایم.

شرکت «دنون» به گاردین گفت:

ما همچنان به تلاش خود برای کاهش ردپای پلاستیکی ادامه می‌دهیم – بین سال های ۲۰۱۸-۲۰۲۳ ما استفاده از پلاستیک را هشت درصد معادل ۶۲۰۰۰ تن کاهش دادیم و قابلیت بازیافت بسته‌بندی خود را افزایش دادیم (۸۴ درصد از بسته‌بندی ما قابل بازیافت، قابل استفاده مجدد یا قابل استفاده یا قابل کمپوست‌شدن است). ما به حمایت و فشار برای بهبود زیرساخت‌های جمع‌آوری و بازیافت برای کمک به مصرف‌کنندگان در بازیافت ادامه می‌دهیم.

شرکت «نستله» و «دنون» هر دو گفتند که از ایجاد یک مقررات قانونی الزام‌آور جهانی در مورد آلودگی پلاستیکی که در حال مذاکره است، حمایت می‌کنند.

با وجود این، در حالی که بسیاری از این شرکت‌ها اقدامات داوطلبانه‌ای را برای بهبود تأثیر خود بر آلودگی پلاستیک انجام داده‌اند، کارشناسانی که این مطالعه را انجام داده‌اند استدلال می‌کنند که اقدامات این شرکت‌ها اثری ندارند. تولید پلاستیک از ابتدای سال ۲۰۰۰ دو برابر شده است و مطالعات نشان می دهد که تنها ۹ درصد از پلاستیک بازیافت می‌شود.

بر اساس این پژوهش هر یک درصدی که به تولید پلاستیک اضافه شده است یک درصد به آلودگی پلاستیکی افزوده شده است.

کتی ویلیس (Kathy Willis)، یکی از نویسندگان این پژوهش که متخصص اجتماعی و بوم‌شناس دریایی از سازمان تحقیقات علمی و صنعتی مشترک‌المنافع در استرالیاست می‌گوید:

در واقع با دیدن این افزایش یک‌به‌یک، تعجب کردم. بارها و بارها می‌بینیم که علم به ما می‌گوید ما واقعاً نیاز داریم مقدار پلاستیکی که تولید می‌کنیم را محدود کنیم.

با این حال، کارتیک چاندران (Kartik Chandran) مهندس محیط زیست در دانشگاه کلمبیا، که در این تحقیق شرکت نداشت، گفت که در حالی که این داده‌های جدید قابل توجه بود، مشاهده‌ اینکه تولید یک درصد پلاستیک برابر با یک درصد آلودگی پلاستیکی است «کمی غیر واقعی» و «ساده‌انگارانه» بود.

به گفته چاندران داده‌ها آلودگی پلاستیکی در چین، کره و ژاپن در این پژوهش در نظر گرفته نشده و همچنین به اقدامات بازیافت‌محور یا پاکسازی‌محور توجه نشده است.

Ad placeholder

تجزیه و تحلیل بهتر این موضوع می‌تواند بر جریان خالص پلاستیک به تولید پلاستیک متمرکز باشد و همچنین اعتبارات ناشی از استفاده مجدد از مواد پلاستیکی و حجم پلاستیک خالص که در نهایت به آلودگی پلاستیکی می‌انجامد را در نظر بگیرد.

میزان مصرف پلاستیک‌های تولیدی در ایران نیز بسیار بالاست. به گزارش روزنامه اعتماد در اسفند ۱۴۰۲در ايران سالانه چهار ميليون تن انواع پسماند پلاستيكی توليد می‌کنند كه سهم هر ايرانی از اين ميزان برابر ۱۴۰ گرم در روز است. تنها كمتر از ۱۳ درصد اين پسماندها بازيافت می‌شوند و باقی به محل‌های دفن زباله يا بدتر از آن در محیط‌های طبیعی مانند رودخانه‌ها و درياها وارد می‌شوند.

همچنین ایران جزء ۱۰ کشور اول مصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در جهان است. هر خانوار در ايران روزانه ۳ كيسه پلاستيكی استفاده می‌كند كه ميانگين عمر آن تنها چند دقيقه است. این بدان معناست که روزانه ۴۵ ميليون كيسه پلاستيكی در ایران مصرف می‌شود که به توليد سالانه نيم ميليون تن پسماند كيسه پلاستيكی می‌انجامد.