فرشید غفارنژاد
تاریخچە روز جهانی ایمنی و بهداشت محیط کار بە سال ١٩٨٤ درکنگرە حزب کارگر کانادا برمیگردد. در این کنگره تصمیم گرفتە شد کە هرسال در روز٢٨ اوریل به پاس احترام به تمامی کسانی که در محیط کار و یا به دلایل شرایط کاری دچار آسیب، بیماری و یا جان خود را از دست داده اند، یک دقیقه سکوت رعایت شود.
در نتیجه گسترش و ادامه مبارزات کارگران این روز بە اعتراض علیە شرایط ناامن در محیط های کار گسترش یافت. در ادامه همین روند کشورهای زیادی از جمله ایالات متحده آمریکا، کشورهای اروپایی و کشورهای از آسیا بە آن پیوستند. درنهایت با مبارزات پیگیرانە کارگران در سراسر جهان به یکی ازمفاد قانونهای سازمان جهانی کار تبدیل شد.
امروزه حوادث ناشی از ناامنی شغلی یکی از مهمترین مشکلات کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه محسوب می شود. حوادث محیط کاری سالانه هزاران کارگر را در سراسر دنیا و به ویژه در کشورهای در حال توسعه بە کام مرگ میبرد. هر ساله میلیونها حادثه شغلی در سراسر جهان رخ می دهد و میلیون ها نفر در اثر جراحات ناشی از حوادث دچار معلولیت گشته و یا جان خود را از دست میدهند.
روزانەجنگیمرگباردرجهانعلیهکارگرانکەبافروشنیرویکارشانمیخواهندزندگیبخورونمیریرابرایخودوخانوادشانفراهمکنند،جریاندارد. علیرغم اینکه هیچ اسلحە و بمبی در این جنگ بکار گرفتە نمیشود، اما منجر بە کشتە و مجروح شدن بیش از٣ میلیون انسان کارگر می شود.
سالانە بالغ بر٣میلیون انسان کارگر قربانی سیاستهای استثمار گرایانە و سودجویانە سرمایەداران میشوند کە انعکاس ان در رسانەها و بنگاه های خبری سرمایه داری بسیار ناچیز است. در واقع میتوان گفت کە تنها در مواردی انعکاس پیدا میکند کە با اعتراض و مبارزە کارگران روبرو میشود. تحت چنین شرایطی سرمایەداران و دولتهای حامیشان محیط کاررا بە قتلگاه کارگران تبدیل کردەاند.
با نگاهی کوتاە بە آمار سازمان جهانی کار ابعاد این جنایت آشکار علیە کارگران و بشریت روشن تر خواهد شد .
براساس آمار سازمان بین‌المللی کار در سال ۲۰۲۳ در سراسر جهان حدود ۳۴۰ میلیون حادثه در محیط کار رخ داده و ۱۶۰ میلیون بیماری شغلی ایجاد شده است؛ همچنین ٢،٣ میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ جان خود را از دست دادەاند وبیش از ۳۳۷ میلیون کارگرهم در حوادث زخمی، معلول و نقص عضو شدەاند . کارکردن با مواد شیمیایی در شرایط عدم دسترسی به ابزارالات ایمن و بهداشتی یک از پر خطرترین مشاغلی میباشد کە موجب بروز بیماریهای مزمن و مرگبار میشود.در کل میتوان گفت کە این جنایاتی ست آشکار علیە طبقە کارگر جهانی کە نظم و سیستم سرمایەداری بە طبقە کارگر تحمیل کردە است . بسیاری از این کارگران در اثر مسمومیت بە مواد شیمیایی در محیط کار و یا گاز گرفتگی و یا در مزارع کشاورزی جان خود را از دست میدهند و تعداد زیادی کە بە دلیل عدم امکانات ایمنی بهداشتی دچار مرگ زود رس میشوند . مرگ کارگران خانوادەهایشان را هم دچار نابسامانیهای اقتصادی و اجتماعی می کند و آنان هم سرنوشتی بهتر نخواهند داشت .
با نگاهی بە آمار مرگ و میر بر اثر حوادث ناشی از کاردرایران میتوان عمق فاجعە را دریافت. مسعود قادی پاشا معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی ایرن دربارە آمار مرگ و میر ناشی ازحوادث کاردر سال ۱۴۰۱ گفت: در مجموع ۱۹۰۰ نفر در سال ۱۴۰۱ در حوادث ناشی از کار، جان خود را از دست دادەاند. البته با قطعیت می توان این را هم اضافه کرد که در ایران آمار مرگ و میر کارگران در محیط کار بسیار بیشتر از این آماری است که مسئولان حکومتی ارائه می کند. چه بسیار مرگ های که سرمایه داران خصوصی و دولتی برای نپرداختن بیمه به خانواده های کارگری پنهان می کنند و یا کارگران مهاجر افغانستانی که بدونه بهره مندی از هرگونه قرارداد و یا مزایایی قربانی سیاست های استثمارگرانه سرمایه داران و در عین حال نژادپرستی سیستماتیک می شوند و در هیچگونه آماری ثبت نمی شوند.
بە گفتە مسئولان رژیم تجهیزات ایمنی معادن قدیمی ست، اصول ایمنی کار در ارتفاع و داربست رعایت نمیشود؛ «نظارت بر کارگاه‌های کوچک غایب است» و «بیمه‌های مسئولیت مدنی مرگ آدم‌ها را به پرداخت غرامت و رهایی از مجازات تقلیل داده است»؛ این گزاره‌ها، گزاره‌های اثبات شده در فضای روابط کار ایران است و به همین دلیل است که در سال قبل، ۱۹۰۰ کارگر بر اثر حادثه‌ی کار، جان خود را از دست داده‌اند؛ این آمار یعنی مرگِ ۱۵۸ کارگر در هر ماه، یعنی مرگ ٥،٢ انسان کارگرکە هر روزبرای امرار معاش جان خود را از دست میدهند، این فقط آماریست کە از طرف مسئولان و دست اندرکاران رژیم گفتە میشود، بسیار روشن است کە جای اعتماد نیست و در ضمن شامل کارگاهای کوچک کە کمتر از١٠ کارگر میباشند و شامل قانون کار نمی شوند، نیست.
سرمایە دارن و دولتهای حامیشان برای سودجویی از هیچ جنایتی فروگذار نمیکنند و در رقابت برای تصاحب سود بیشتر محیط های کار را بە قتلگاە کارگران تبدیل کردەاند. آنان این کشتار را سوانح در محیط کار مینامند در صورتی کە خود آنان بانی و مسبب اصلی این کشتار و جنایت اند.
حکومت اسلامی ایران با بیکاری فراگیری که در جامعه حاکم کرده اند و در عین حال با اهرم تهدید بە بیکاری، شرایطی را بە طبقە کارگرایران تحمیل کردەاند کە تن بە استخدام های قراردادی و سفیدامضا و قراردادهای پیمانی بدهند. تحت چنین شرایط جهنمی کارگران در جستجوی معیشت و تکه نانی شرافتمندانه به آب و آتش می زنند و وادار می شوند که در محیط های با نازلترین سطح از ایمنی و در خطرناک ترین شرایط نیروی کار خود را به فروش برسانند.
مرگ کارگران به دست صاحبان ابزارالات تولید و در نتیجه بی توجهی به جان، امنیت و سلامت آنان در محیط کار همچون قتل عمد است و باید با آن همانند یک پرونده جنایی و قتل برخورد نمود و مورد بررسی قرار گیرد.
واضح است کە با برچیدن نظام سرمایە داری و جایگزینی یک جامعە سوسیالیستی است کە طبقە کارگر و تمامی جامعە از این مصائب و نابرابریهای سرمایەداری رها می شود. در عین حال مبارزە برای امنیت کاری، بهداشتی، درمانی، بالابردن سطح دستمزدها، کم کردن ساعت کار، بیمەهای اجتماعی و ممنوعیت کار کودکان، برای سرمایەداران هزینه بردار است و با ماهیت سودجویانە و ضد انسانی انان در تضاد است. صاحبان سرمایه سعی خواهند کرد کە با کمترین هزینە سود خود را از استثمار کارگران به جیب بزنند و جان و سلامت آنان از کمترین اهمیت برخوردار است. این امر طبقە کارگر است کە با مبارزات پیگیر و سازماندهی شده خود، سرمایه داران خصوصی و دولتی را وادار نماید کە محیط کار را بە محل امن برای کارکردن تبدیل نمایند.
تضمینقوانینناظربرایمنیوبهداشتدرمحیطکاردرگرووجودتشکلهایمستقلکارگریمیباشد. بە هر درجەای کارگران متشکل و سازمانیافتە باشند بە همان درجە میتوانند قوانین و شرایط بهتری را بە کارفرمایان و سرمایەداران تحمیل نمایند.
اگر در کشورهای اروپایی و امریکایی و کشورهای پیشرفتە آمار این کشتار کمتر است این در نتیجە نیت خوب سرمایەداران اروپایی نیست، بلکە در نتیجە مبارزات پیگیرانە طبقە کارگر این کشورها حاصل شدە کە همچنان ادامە دارد.
واضح است کە نظام سرمایه داری بانی و مسبب تمام این مصائب است ، چرا که در این سیستم کسب سود بر حفظ جان و سلامت و رفاه ارجحیت دارد. با این وجود در شرایط موجود نیز میتوان برای بالا بردن سطح ایمنی و بهداشتی محیط کار مبارزە کرد و میزان تلفات جانی را پایین اورد و محیط کار را ایمن تر و بهداشتی تر کرد . این مطالبە و خواست همین امروز است و باید متحدانە برای این خواستها مبارزە کرد و در این راستا اقدامات پیشگیرانە بعمل آورد و مانع جانباختن کارگران در محل کار شد . مبارزه براي بهبود بخشیدن بە شرايط ايمني و بهداشتی کار از اهميت بسزایی برخوردار است، چرا عدم شرايط امن در محيط کار مستقيما جان و سلامت آنها را مورد تهديد قرار ميدهد. مبارزه متحدانە و یکپارچە کارگري براي این خواستها امری عاجل است.
28 آوریل روز اعتراض جهانی بە قتل و کشتار کارگران در محیط کار است. این روز را بە روز اعتراض متحدانە و یکپارچە بر علیە شرایط ناامن در محیط های کار تبدیل کنیم. صاحبان کار و سرمایە و دولتهای آنان را وادار نماییم کە محیط های کار را بە محلی مناسب و امن برای کار کردن تبدیل کنند، تا دیگر کارگران قربانی سوداندوزی حریصانه سرمایه داران نباشند و هیچ خانوادەای نگران سلامتی همسران و فرزندانشان در محیط کار نباشند .
