پرونده فساد در فوتبال ایران: چرا تاج را محاکمه نمی‌کنند؟

صدیق کارگر

تا به حال دستکم سه تن از مدیران ارشد فوتبال ایران در ارتباط با پرونده فساد بازداشت شده‌اند. رئیس دادگستری استان کرمان از احضار و صدور قرار بازداشت برای سردبیر یک رسانه ورزشی که با قید وثیقه آزاد است، خبر داده است. احتمال می‌رود حداقل دو تن دیگر از مدیران ارشد فوتبال بازداشت شوند و آنطور که رسانه‌ها گزارش کرده‌اند ممکن است دامنه این فساد آنقدر گسترده شود که تمام فوتبال ایران را حداقل در چهار سال اخیر تحت تاثیر قرار دهد.

سهیل مهدی، رئیس کمیته مسابقات سازمان لیگ برتر ایران آخرین فردی است که تا ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ در ارتباط با پرونده فساد در فوتبال ایران بازداشت شده است. پیش از او خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال و فریبرز محمودزاده، رئیس کمیته نقل و انتقالات بازداشت شده بودند. همچنین پژمان راهبر، سردبیر سایت ورزش سه نیز با قرار وثیقه میلیاردی آزاد است. دو مجری تلویزیون، از جمله برنامه فوتبال برتر که جایگزین نود با اجرای عادل فردوسی‌پور شد هم در مظان اتهام قرار دارند.

علاوه بر این افراد، دو تن از مدیران شرکت مس رفسنجان، علی علیزاده، مدیر این باشگاه و محمد ربیعی سرمربی پیشین آن به نهاد قضایی احضار شده‌اند. اتهام تمام این افراد مشارکت در تبانی مسابقات فوتبال لیگ دسته یک فصل ۱۳۹۸-۱۳۹۹ که مس رفسنجان و آلومینیوم اراک به لیگ برتر صعود کردند، و فصل ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ در لیگ برتر است.

اعتراف افشاریان

روزنامه جام جام که به صدا و سیما وابسته است از اعتراف خداداد افشاریان، رئیس کمیته داوران به حداقل ۱۵ مورد تبانی با داوران برای تغییر نتیجه مسابقات لیگ دسته اول و برتر خبر داده اما جزئیات بیشتری از مسابقاتی که نتیجه آنها با تبانی تغییر کرده، فاش نکرده است.

در شبکه‌های اجتماعی طرفداران سه باشگاه سپاهان اصفهان، پرسپولیس و استقلال تهران، هر یک طرف دیگر را به مشارکت و سود بردن از تبانی متهم می‌کنند و نمونه‌هایی از تاثیرگذاری مستقیم داوران بر نتیجه مسابقات را به عنوان سند این اتهام بازنشر می‌کنند.

فدراسیون فوتبال تحت ریاست مهدی تاج که حداقل در دو پرونده فساد در فولاد مبارکه و قرارداد با مارک ویلتموس، مربی بلژیکی که ایران را به پرداخت دو میلیارد یورو محکوم کرد، در ابتدا تلاش کرد حجم فساد را به ۲۵ سکه تقلیل بدهد. با افشای جزئیات بیشتر دبیرکل فدراسیون فوتبال که از سوی باشگاه نساجی قائم‌شهر به تبانی برای باشگاه‌های خوزستانی متهم شده است، تلاش کرد دست فدراسیون فوتبال را بشوئید و بگوید که خط قرمزی برای برخورد با محکومان وجود نخواهد داشت.

فدراسیون فوتبال که پیش از این یکی از اعضای کمیته انضباطی آن در رسانه‌ها به دست داشتن به فساد متهم شده بود، در یک بیانیه تنها طرح نام برخی از مدیران فدراسیون در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را نادرست خواند.

Ad placeholder

خاک پاشیدن بر فساد

فارغ از آنچه که تا به حال طرفداران باشگاه‌ها به یکدیگر نسبت می‌دهند، قصه سود بردن باشگاه‌ها از اشتباهات فاحش داوران در لیگ ایران ریشه طولانی دارد. شهریور ۱۳۹۲ علی دایی، سرمربی وقت پرسپولیس تهران محسن قهرمانی را به «غش کردن» به سمت سپاهان اصفهان متهم کرد. علی دایی در کمیته انضباطی به پرداخت جریمه محکوم شد اما گفت سندی دارد که نشان می‌دهد به حساب داور بازی مبلغی واریز شده است.

محمد دادکان، رئیس اسبق فدراسیون فوتبال ایران دی ۱۳۹۶ پرداخت رشوه به داوران در اصفهان را تایید کرد. او گفت در سالی که رئیس فدراسیون بوده یک نماینده ویژه برای بررسی این موضوع به اصفهان اعزام و او این مساله را تایید کرده است:

به شما خیلی راحت می‌گویم که این اتفاق در اصفهان افتاده و سکه لای گز گذاشته و به داوران ما دادند.آقای دانشور(دبیرکل وقت فدراسیون فوتبال) این مطلب را کشف کرد. خودم او را فرستادم. من به آقای دانشور گفتم بدون آن‌که کسی متوجه شود به اصفهان برود. او هم در رختکن جعبه‌های گز را گرفت و دید که داخلش سکه است. تاج یک شب در فدراسیون نزد من آمد و گفت که ما این کارها را نکردیم و افراد دیگری این کار را انجام داده اند. گفتند من در جریان نیستم ولی این کارصورت گرفته است. گفتم دیگر مسئله را ببندید و اجازه ندهید شرایط بدتر شود. من هم نمی‌گویم شما این کار را کرده‌اید، بالاخره در اصفهان در جعبه گز داوران ما سکه بوده است، ما هم گرفتیم و همین کار را هم در مشهد کردید. نمی‌توانم بگویم چه کسی در اصفهان این کار را کرد اما ما این را در اصفهان دیدیم که در گز، سکه گذاشتند و به داوران دادند. هیچ وقت نیامدم لاپوشانی کنم. ولی اینکه بگویم چه کسی این کار را کرد، نمی‌توانم. هرچند شک می‌کردم ولی ممکن بود منکر شوند و بگویند که معاون یا مدیر من این کار را کرده ولی مهم این است که در جعبه گز، سکه گذاشتند.

او در تازه‌ترین گفت‌وگو بدون جزئیات فساد در فوتبال را تایید کرده و گفته است برخی از مدیران فوتبالی که در دوره ریاست او بر فدراسیون فوتبال به دلیل تخلف، محروم شده بودند پس از بازگشت مهدی تاج به ریاست فدراسیون فوتبال مسئولیت گرفته‌اند. منظور دادکان از این مدیران به صورت مشخص علی خسروی عضو کمیته داوران فدراسیون است که دوباره محروم شد. او پس از آنکه جواد نکونام، سرمربی استقلال تهران برخی کارشناسان داوری را «شیتیل‌بگیر» ــ رشوه‌بگیر ــ خواند، بدون اینکه نامی از نکونام ببرد، گفت فیلم افرادی که خواسته‌اند شیتیل بدهند و آنها را از اتاق‌شان بیرون انداخته است، موجود است.

خسروی تنها داور متهم به فساد نیست. رضا جاودانی، از اعضای کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران در ویدئوپادکست فوتبال ۳۶۰ عمق و گستردگی فساد در فوتبال را بزرگتر از آنچه که در رسانه‌ها منتشر شد، توصیف کرد. در همین برنامه از یک داور فوتبال که در کرج موبایل فروشی دارد، به عنوان واسطه دریافت رشوه داوران نام برده شد.

چند سال پیش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در بررسی فساد در فوتبال ایران گفته بود یک داور مشهور ۱۰ هزار دلار برای «درآوردن» ــ تغییر نتیجه ــ یک بازی دریافت کرده و بر اساس قرارداد اگر نمی‌توانست باید نیمی از این مبلغ را بازگرداند.

در همین گزارش بدون ذکر جزئیات چند نمونه از تبانی مدیران باشگاه‌ها با بازیکنان، مربیان و داوران بیان شده بود. در یک نمونه به نقل از کاپیتان یکی از تیم‌های مطرح در لیگ برتر عنوان شده بود:

در یکی از مسابقات حساس که سرنوشت قهرمانی معلوم می شد، سرپرست تیم ما قبل از بازی به من اعلام کرد که در توافق با داور، مبلغی را طی یک فقره چک تحویل داور داده‌اند، چنانچه تا دقیقه ۸۰ بازی نتیجه برد داشت، نیازی به کمک داور نیست ولی اگر بازی مساوی پیش رفت، داور باید برای ما پنالتی بگیرد و کاپیتان باید پنالتی را بزند. بازی به دقیقه ۸۳ رسید که داور در فرصتی نزد من آمد و با عصبانیت گفت که چرا توپ را در ۱۸ قدم نمی‌فرستید که توپی را فرستادم و او به ناحق پنالتی گرفت.

مهدی سیدعلی، داور بازنشسته از جمله داورانی است که پس از بازنشستگی فاش کرد یک مرتبه قصد داشتند به او رشوه بدهند:

سه سال پیش در کیف سیستم رادیویی داوری برای من سکه بهار آزادی آورده شد. فردی که سکه را آورد رئیس هیئت فوتبال استان بود. گفتند کمک کنید تا تیم استان ما نیفتد. من سکه را برگرداندم و همان موقع به سرپرست فدراسیون فوتبال و رئیس کمیته داوران زنگ زدم. گزارش را ارسال کردم و مدارک آن را در گوشی دارم. سرپرست فدراسیون گفت موضوع را به حراست اطلاع می‌دهیم، اقدامی انجام ندهید و فایل صوتی آن را دارم. به رئیس هئیت فوتبال آن استان گفتند استعفا دهید و او هم استعفا داد اما الان آن فرد مدیرعامل باشگاه استان خود است.

Ad placeholder

توالی فساد مدیران فوتبال

فدراسیون فوتبال ایران پس از برکناری محمد دادکان در سال ۱۳۸۵ فدراسیون فوتبال ایران همواره با اتهام فساد روبرو بوده است. علی کفاشیان که پس از دادکان برای چند سال ریاست فدراسیون فوتبال را عهده دار بود، حداقل در یک پرونده برای پنج سال محروم شد. او البته پیش از اینکه دوره محرومیتش به پایان برسد در شرکت مس کرمان مدیرعامل شد.

کفاشیان سال ۱۳۹۱ به دادسرا احضار و با قرار کفالت آزاد شد. در دوره ریاست او انتقال باشگاه‌ها به استان‌های مختلف خبرساز شد. کفاشیان به تازگی تایید کرده است در دوره او نیز فساد وجود داشت اما جزئیات بیشتری فاش نکرد.

داریوش مصطفوی از دیگر مدیران ارشد فدراسیون فوتبال است که خودش به پرداخت رشوه به داوران برای بازی‌های آسیایی اعتراف کرده است. مهدی تاج و پیش از او شهاب‌الدین عزیزی خادم، از دیگر روسای فدراسیون فوتبال هستند که پرونده فساد مالی دارند.

شهاب‌الدین عزیزی خادم که به دلیل روابطش با «جادوگران» شهره شده بود، بهمن ۱۴۰۰ برکنار شد. پس از برکناری او، شهره موسوی نایب رئیس فدراسیون فوتبال به اتهام فساد مالی و کلاهبرداری بازداشت شد.

رسانه‌های داخلی ایران همزمان با برکناری عزیزی خادم گزارش کرده بودند او برای انتخابات هیئت رئیسه رشوه پرداخت کرده است. حیدر بهاروند که از پاییز ۱۴۰۲ بار دیگر به ریاست سازمان لیگ برتر منصوب شد، هم در دوره ریاست شهاب‌الدین عزیزی و پیش از او کفاشیان به فساد مالی متهم بود. جالب اینکه نام فرزند در این سالها او به عنوان یکی از بازیکنان باشگاه‌های مختلف ثبت شده است، بدون اینکه از او در یک بازی به صورت کامل استفاده شود.

مهدی تاج، رئیس کنونی فدراسیون فوتبال، نائب رئیس فدراسیون در دوره کفاشیان، مدیرعامل باشگاه سپاهان اصفهان کارنامه‌ای سنگین‌تر از عزیزی خادم دارد. او هم در پرونده فولاد مبارکه اصفهان نامش به چشم می‌خورد و هم در ماجرای مربی بلژیکی فوتبال و هم رد تبانی و رشوه دادن به داوران. با وجود این همه فساد اما تاج همیشه حاشیه امن داشته است. روزنامه اعتماد ۳۰ خرداد ۱۴۰۳ در گزارشی با تیتر «مهدی تاج مدیری که به پرونده قضایی افتخار می‌کند»، از چند تخلف مالی که مهدی تاج در آن‌ها نقش داشته یا در دوره ریاست او رخ داده است، پرده برداشت. یکی از این پرونده‌ها به سال ۱۳۸۳ و ماجرای غش کردن داور و رشوه دادن به داوران در اصفهان ربط داشت و یکی دیگر هم به روابط تاج با کارلوی کیروش، سرمربی اسبق تیم ملی فوتبال ایران که با بازگشت تاج به فدراسیون، جایگزین مربی کروات شد و یکی از بدترین نتایج را ثبت کرد. اعتماد نوشت:

اوج تخلفات، فسادها یا انحرافات شاید در زمانی بود که کارلوس کی‌روش در تیم ملی حضور داشت. از این جهت که این اتفاقات استمرار داشت و سرمربی پرتغالی تیم ملی به دلیل ۸ سال حضور در رأس کادرفنی تیم ملی با اطرافیان داخلی و خارجی‌اش یک کلونی تشکیل داده بود و تمامی اردوها، بازی‌های تدارکاتی و حتی پاداش‌های مالی را در اختیار داشت. آش تا جایی شور شد که کی‌روش پس از بازی دوستانه و مشکوک به شرط‌بندی تیم ملی مقابل تیم منتسب به سیرالئون، در اسفندماه ۱۳۹۶ به حمایت از بامداد میرزایی، ایجنت این مسابقه پرداخت و او را شریک تجاری خود معرفی کرد. البته این پایان کار نبود و دو برابر شدن پاداش صعود به جام جهانی ۲۰۱۸ به کی‌روش از سوی مهدی تاج یا پرداخت ۲۰۰ هزار دلار پاداش بابت سومی در جام ملت‌های ۲۰۱۹ امارات به این مربی، در حالی که این مسابقات رده‌بندی نداشت، گوشه‌ای دیگر از تخلفات صورت گرفته در فدراسیون فوتبال بود.

نکته قابل تامل این بود که تاج برای خودش و همکارانش در فدراسیون فوتبال پاداش در نظر گرفته بود. او با وجود سه پرونده قضایی، در حالیکه که گفته می‌شد نهاد قضایی با بازگشتش به فدراسیون فوتبال مخالف بود، دوباره به ریاست فدراسیون فوتبال رسید و حالا نیز تلاش می‌کند خود را از فسادی که هنوز هم اندازه آن معلوم نیست، مبرا کند.

رئیس فدراسیون فوتبال که چند سال قبل ناگهان ناراحتی قلبی گرفت و کنار رفت، حاشیه امن‌اش را مدیون حضورش در سرکوب کردها پس از انقلاب ۱۳۵۷ است. او از بیست سالگی به سپاه پاسداران پیوست. در حمله جمهوری اسلامی به کردستان مصدوم شد و پس از آن در بنیاد مستضعفان و جانبازان وقت و سپاه مدارج بالارفتن از پله‌های رانت‌خواری در حکومت را با «کارت جانبازی» طی کرد.

Ad placeholder