برجام، تحریم، فیلترینگ، شوخی با اعدام و علی خامنه‌ای؛ موضوعات داغ مناظره جلیلی و پزشکیان

بخش خبر

روز دوشنبه ۱۱ تیرماه، اولین مناظره دو نامزد راه‌یافته به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم در صداوسیمای جمهوری اسلامی برگزار شد. در این مناظره، سعید جلیلی که در دور نخست و «براساس آمار رسمی»، ۹ میلیون و ۴۰۰ هزار رأی به دست آورده در برابر مسعود پزشکیان که ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به او رأی داده‌اند، قرار گرفت.

فضای این دور از مناظره‌ها بر خلاف مناظره‌های گروهی دور نخست انتخابات، اندکی چالشی‌تر بود و برگزارکنندگانش به این دو نفر اجازه داده‌ بودند که در فضایی خارج از تک‌گویی، یکدیگر را به چالش بکشند.

تحریم‌های نفتی، برجام، سیاست نگاه به شرق یا نگاه به غرب، فیلترینگ فضای مجازی، قطع اینترنت در زمان اعتراضات عمومی، سندیکاهای کارگری و علی خامنه‌ای در وجوه مختلفش، پایشان به این مناظره باز شد.

خلاصه این مناظره در بعد سیاست خارجی را شاید بتوان همان تکرار مناظره‌های سیاست خارجی در انتخابات ۱۳۹۲ میان سعید جلیلی و حسن روحانی دانست. تاکید بر حل مشکلات سیاسی و امنیتی با کشورهای غربی در یک سو و «مقاومت در برابر زورگویی به هر بها» در سمت دیگر.

اما آنچه پایش به این مناظره باز شد و دو طرف بر آن تاکید کردند، فیلترینگ فضای مجازی و قطع اینترنت در زمان اعتراضات مردمی بود. قاعدتاً آنچه جلیلی در لفافه از آن نام برد و فیلترینگ را با قوانین رانندگی در اتوبان‌ها مقایسه کرد، مسعود پزشکیان به شکل دیگری بر زبان آورد و به تلویح گفت که او مخالفتی با قطع اینترنت در زمان اعتراضات ندارد. پزشکیان سیاستش را اینگونه توضیح داد که باید قبل و بعد اعتراضات دسترسی مردم به اینترنت و فضای مجازی کمتر محدود شود.

مسعود پزشکیان که کاندیدای اصلاح‌طلبان در این انتخابات است گفت که او محدود شدن و فیلترینگ هوشمند در پیام‌رسان‌ها را نه به شیوه حکومتی و دولتی که بخشی از وظایف بخش خصوصی و تامین‌کنندگان اینترنت می‌داند که باید آن را در مذاکره با طرف‌های خارجی حل کنند. الگویی تقریباً مشابه چین و نحوه فیلترینگ هوشمندی که در آنجا بر روی برخی پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی و موتورهای جست‌وجو مانند یوتیوب و گوگل انجام می‌شود.

Ad placeholder

چرا ۶۰ درصد از مردم شرکت نکردند؟

نخستین فراز از مناظره دو نامزد جانشینی ابراهیم رئیسی سؤال از پشت کردن مردم به ساز و کارهای انتخاباتی جمهوری اسلامی بود. در روز ۸ تیرماه حدود ۳۹ درصد از واجدین شرایط در انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران شرکت کردند. سعید جلیلی و مسعود پزشکیان هر کدام روایت خود را از این ریزش محسوس در عدد شرکت‌کنندگان داشتند.

مسعود پزشکیان گفت که حمله به زنان، محدودیت‌های مختلف در اینترنت و وضعیت بد اقتصادی مقصر است:

مشارکت در انتخابات دور اول برای من به عنوان یک دلسوز ایران یک مساله نگران‌کننده‌ای بود، کاهش مشارکت وابسته به زنان و اقوام است که آنها را بازی نمی‌دهیم. اگر ما در کشور شرایطی را فراهم نمی‌کنیم که احساس کنند که آن‌ها هم در کارها شریک و سهیم هستند، طبیعتاً وارد این عرصه نمی‌شود. وقتی قرار است آن‌ها رأی بدهند و ما انتخاب شویم و برخلاف نظرات آن‌ها تصمیم بگیریم معلوم است که وارد نمی‌شوند…مردم به خاطر برخوردهایی که با اینترنت و دختران و موضوعات دیگران می‌شود از ما ناراضی هستند.

سعید جلیلی در مورد همین سؤال عدم مشارکت عمومی در انتخابات گفت که حضور مردم در عرصه‌های عمومی از «افتخارات جمهوری اسلامی» بوده است و دلیل پشت کردن به انتخابات خلف وعده مسئولان پیشین است:

مردم باید ببینند استعدادی که دارند کجا به درد می‌خورد. من بارها گفته‌ام نمی‌شود در دوره انتخابات گفت مردم شما استعداد دارید و بعد کاری برایشان نکنیم. نمی‌شود در دوران انتخابات با هلی‌کوپتر صندوق در روستاها ببریم و بعد از انتخابات کاری با او نداشته باشیم.

سیاست خارجی و «تدابیر مقام عظما»

بخش دیگری از این مناظره به تفاوت رویکرد دو طرف به سیاست خارجی بازگشت. این آنجایی بود که کاندیدای اصلاح‌طلبان اندکی اوج گرفت و گفت که جلیلی برنامه‌ای برای رفع تحریم‌ها، برجام و عادی‌سازی روابط بانکی با دنیا ندارد و پیش از این هم یک سابقه کوتاه اجرایی نداشته است. در مقابل جلیلی هم به پزشکیان تاخت و گفت در نگاه او دنیا در چند کشور غربی خلاصه می‌شود و ۲۰۰ کشور دیگر در دنیا به چشم طیف اصلاح‌طلب نمی‌آید.

هر دو نامزد انتخابات البته در این بخش مواظب بودند که چیزی نگویند که علی خامنه‌ای را ناراحت کند. پزشکیان بارها گفت که خامنه‌ای خطوط کلی سیاست خارجی را براساس سه اصل عزت، مصلحت و حکمت تعیین می‌کند و اشکالی هم اگر هست از مجریان است که تدابیر مقام عظما را نتوانسته‌اند اجرا کنند:

سیاست‌های امام و مقام معظم رهبری نه شرقی و نه غربی است، هرجا منفعت و عزت ما حفظ شود می‌رویم و دنبال می‌کنیم. از نظر علمی برای همه این‌ها شواهد و مستندات برای تصمیم گیری وجود دارد و اینگونه نیست که شما خلق الساعه تصمیم بگیرید. از سوی دیگر سیاست‌های کشور هم در این زمینه وجود دارد که براساس راهبرد عزت، حکمت و مصلحت باید آن را دنبال کنیم.

سعید جلیلی هم گفت که او معتقد است که باید در موضوعات اختلافی با غرب طلبکار بود و مدل مذاکراتی را بر پایه ستاندن طلب از غرب بنا گذاشت:

سیاست خارجی فقط دو الی سه کشور نیست و این اشتباه است که فقط در چند کشور خلاصه شود که بیشترین اختلاف را با شما دارد. دنیا ۲۰۰ کشور دارد. مگر برجام توافق نشد. مگر گفته نشد هم چرخ سانتریفیوژ را می‌چرخانیم و هم چرخ اقتصاد را؛ ولی چه شد؟ … ما امروز اهرم تحریم را که می‌خواستند علیه ما به کار بگیرند، حتماً باید از دست آنها خارج کنیم. یک راه آن این است که گفت‌وگو کنیم و طلبکاری کنیم. وقتی تعهداتمان را به هر دلیلی انجام دادیم باید از او بخواهیم تعهداتش را انجام دهد.

هزینه‌های تحریم و صورتحسابی که از جیب مردم ایران برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی پرداخت می‌شود هم فراز دیگری از صحبت‌های کاندیدای اصلاح‌طلبان بود و او گفت با ادامه وضع موجود در حد زنده‌مانی می‌توان کشور را اداره کرد و نه بیشتر.

جلیلی تاکتیک اصلی مناظره‌اش را بر این گذاشته بود که او پیش از این و در «دولت سایه» با کارشناسان جلساتی داشته و اکنون برنامه‌های عملی برای نجات اقتصاد و سیاست جمهوری اسلامی دارد و رقیبش بی‌برنامه است. او در بخشی گفت:

یک نگاه این است که ما باید رشد ۸ درصدی را محقق کنیم و اعتقادمان این است که با هزاران ساعت جلسه و با ده‌ها گروه از طیف‌های مختلف کارشناسی علمی و مدیران با تجربه به جمع‌بندی رسیده‌ایم که یک جهان فرصت داریم می‌توانیم نه تنها با استفاده از آنها کشور را اداره کنیم، بلکه جهش دهیم.

در همین بخش بود که پزشکیان گفت که او معتقد است که رشد ۸ درصدی در برنامه هفتم بدون بهبود رابطه با جهان و پذیرش FATF ناممکن است. وقتی جلیلی گفت که شما برای همین اصل اساسی هم برنامه ندارید پزشکیان گفت که حاضر است کنار برود ولی اگر جلیلی نتوانست به رشد مد نظر در برنامه هفتم برسد «او را اعدام کنند»:

جلوتر از شما اعلام کردم و جلوی چشم مردم اعلام می‌کنم همین امروز از انتخابات کنار می‌روم اما شرطش این است اگر می‌توانید رشد ۸ درصدی را اعمال کنید، اگر نتوانستید اجرا کنید اعدامتان کنند. ۴۵ سال دارید حکومت می‌کنید چرا مشکلات حل نشده است؟ دولت قوی باید پشتوانه قوی داشته باشد. از نظر علمی کسی که امتحان نداده و بررسی نکرده و قدرت خود را در بنگاهی رصد نکرده نمی‌تواند موفق باشد.‌

Ad placeholder

اشاره‌ای گذرا به وضعیت اعتراضات کارگری

جلیلی در نخستین مناظره به موضوع «شنیدن صدای» کارگران اشاره کرد. او با آوردن نام از کارگران هپکو در اراک، کارگران ماشین‌سازی تبریز و با اشاره به همشهری بودن پزشکیان با آنها، و کارگران هفت‌تپه گفت:

من یادم است رفتیم هپکو. کارگری می‌خواست خودکشی کند. می‌گفت حرف من را بشنوید. چند ماه است حقوق نگرفتیم. این کارهای ما دنبال نمی‌شود. همان زمان دولت و مجلس از رقیب ما بودند.

او با جناحی کردن مسایل کارگران گفت کارگران هپکو که او به آنها به تازگی سر زده است از دولت ابراهیم رئیسی رضایت دارند. پزشکیان در مقابل به جلیلی سرکوب اعتراضات کارگری را یادآوری کرد. جلیلی پاسخ داد که مشکل کارگران از خیابان حل نمی‌شود. پزشکیان پاسخ داد که اگر مشکل‌ کارگران را حل کرده بودم که به خیابان نمی‌آمدند.

دو نامزد این انتخابات قرار است روز سه‌شنبه ۱۲ تیرماه هم دومین و آخرین مناظره تلویزیونی‌شان را قبل از روز رأی گیری برگزار کنند.