بخش سیاست
سه‌شنبه شب و بامداد چهارشنبه، ۹ و ۱۰ مرداد، تنها در فاصله‌ی چند ساعت، دو چهره‌ی برجسته در ائتلاف نیروهای موسوم به «محور مقاومت» در بیروت و تهران کشته شدند.
اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، مهمان مراسم تحلیف رئیس جمهوری اسلامی بود و در محل اقامتش کشته شد. روایت‌ها درباره‌ی نحوه‌ی ترور متفاوتند و هنوز جزئیات دقیق مشخص نیست. فواد شکر، بلندپایه‌ترین فرمانده نظامی حزب‌الله هم در منطقه‌ای مسکونی در حومه بیروت کشته شد. حمله هوایی به او به کشته شدن دست‌کم پنج غیرنظامی ــ سه زن و دو کودک ــ و مجروحیت ده‌ها تن دیگر انجامید. میلاد بیدی، یکی از نیروهای سپاه پاسداران هم همراه فواد شکر معروف به حاج محسن کشته شد.
تحلیلگران رسانه‌های آمریکایی درباره حمله تلافی‌جویانه احتمالی ایران چه می‌نویسند؟
از دو هفته پیش، همگی منتظرند که پاسخ جمهوری اسلامی و حزب‌الله و دیگر نیروهای «محور مقاومت» به این ترورها را ببینند. ابتدا تصورها بر پاسخی سریع و گسترده از سوی تهران و متحدانش بود. هفته گذشته تحلیلگران واکنش تلافی‌جویانه‌ی ملایم‌تری از سوی جمهوری اسلامی را پیش‌بینی کردند. برخی بر این باور بودند که آتش‌بس در غزه می‌تواند تهران را از تلافی‌جویی باز دارد.
اما یکشنبه ۲۱ مرداد اکسیوس و سپس رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که بر اساس اطلاعات جدید جامعه اطلاعاتی اسرائیل، ایران ممکن است طی روزهای آینده به صورت مستقیم به اسرائیل حمله کند.
بنا بر ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش‌ها، در ایران بین سپاه پاسداران و رئیس‌جمهوری جدید و مشاورانش در مورد نوع و زمان‌بندی واکنش به این ترور بحث‌هایی در جریان است. سپاه خواستار پاسخگویی شدیدتر و گسترده‌تر از حمله ۱۳ آوریل است، در حالی که رئیس‌جمهوری و مشاورانش معتقدند باید از پاسخ شدیدتر اجتناب کرد.
با وجود این، مقام‌های امنیتی اسرائیل هنوز می‌گویند وضعیت همچنان ناپایدار است و تصمیم‌گیری در ایران می‌تواند تغییر کند. در همین حال، سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرده که هیچ تغییری در دستورات فرماندهی جبهه داخلی وجود ندارد و ارتش اسرائیل همچنان نیروهای “دشمن” در سراسر خاورمیانه، به ویژه ایران و حزب‌الله را زیر نظر دارد.
از سوی دیگر، همزمان برای تلاش‌ها برای دستیابی به آتش‌بس در غزه که پنجشنبه این هفته نشست بعدی آن برگزار خواهد شد، ارتش اسرائیل یکشنبه دستور تخلیه غیرنظامیان از بخشی از منطقه انسان‌دوستانه‌ای را که در جنوب غربی غزه ایجاد کرده بود، صادر کرد. در روزهای اخیر، ده‌ها هزار نفر از ساکنان شهر خان یونس پس از دریافت دستور تخلیه ارتش اسرائیل، این شهر را ترک کرده‌اند. ساکنان غزه اعلام کرده‌اند که با وجود این تخلیه‌ها، هیچ نقطه‌ای در این منطقه امن نیست و این دستورات تخلیه مداوم، طاقت‌فرسا و تحقیرآمیز است.
این دستور تخلیه جدید شامل محله الجلاء در خان یونس می‌شود و ارتش اسرائیل اعلام کرده که مرزهای منطقه انسان‌دوستانه را تغییر داده و از غیرنظامیان خواسته تا به مناطق امن‌تری بروند. فیلیپ لازارینی، رئیس آژانس اصلی کمک‌رسانی سازمان ملل به فلسطینیان، اظهار داشته که مردم غزه “هیچ جایی برای رفتن ندارند” و بیش از ۷۵ هزار تن در روزهای اخیر در جنوب غربی نوار غزه آواره شده‌اند.
اسرائیل مرزهای منطقه انسان‌دوستانه را چندین بار تغییر داده و این منطقه به طور مداوم کاهش یافته است.
در ادامه به شماری از تحلیل‌ها خواهیم پرداخت که در ۴۸ ساعت گذشته در «انستیتو مطالعات جنگ»، وبسایت خبری آمریکایی «مدیا لاین» و روزنامه اسرائیلی «هاآرتص» منتشر شده اند.
Ad placeholder
انستیتو مطالعات جنگ: ایران و محور مقاومت حمله هماهنگ و گسترده انجام خواهند داد
انستیتو مطالعات جنگ، اندیشکده نظامی آمریکایی، در «به‌روزرسانی ۱۰ اوت» خود درباره ایران و تنش‌ها با اسرائیل به این اشاره می‌کند که عناصر مختلف در جمهوری اسلامی واکنش‌های گوناگونی نسبت به ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران پیشنهاد کرده‌اند. این پیشنهادهای مختلف به احتمال زیاد نشانه اختلاف نظر بین جناح‌های مختلف حاکم در جمهوری اسلامی است و ممکن است تغییرات در مواضع این جناح‌ها را نیز منعکس کند.
مقامات ارشد نظامی و امنیتی و همچنین رسانه‌های وابسته به سپاه پاسداران، پیشنهاد کرده‌اند که ایران و محور مقاومت به دنبال انجام یک حمله هماهنگ و گسترده علیه اسرائیل هستند. به عنوان مثال، علی شمخانی، مشاور علی خامنه‌ای، در ۱۰ اوت ادعا کرد که اسرائیل “فقط زبان زور را می‌فهمد.” «خبرگزاری دفاع مقدس» (دفاع پرس) هم در مقاله‌ای احتمال حمله ایران به تل‌آویو و حیفا را مورد بررسی قرار داده است. انتشار این مقاله لزوماً به معنای هدف قرار دادن تل‌آویو و حیفا توسط ایران نیست، بلکه بیشتر بیانگر تمایل عمومی نیروهای مسلح ایران برای ضربه زدن مستقیم به اسرائیل است. سایر عناصر حکومت، از جمله رئیس‌جمهور میانه‌رو مسعود پزشکیان، حمله به “پایگاه‌های مخفی اسرائیل” در کردستان عراق یا آذربایجان را برای جلوگیری از درگیری مستقیم با اسرائیل پیشنهاد کرده‌است. از اظهارات فردی نمی‌توان به طور قطعی تعیین کرد که ایران چگونه و چه زمانی به اسرائیل پاسخ خواهد داد، زیرا این اظهارات عمداً و ناخواسته بحث‌های داخلی رژیم و نیت جمهوری اسلامی از حمله احتمالی را مبهم می‌کنند.
با این حال، روندهای کلی منعکس شده در سخنان مقامات ایرانی، از ارزیابی‌های جاری انستیتو مطالعات جنگ پشتیبانی می‌کند که ایران و محور مقاومت به احتمال زیاد یک حمله هماهنگ و گسترده علیه اسرائیل انجام خواهند داد. تعداد اظهارات رسمی ایرانی که قول “پاسخ سخت” و “قوی” به اسرائیل می‌دهند، بسیار بیشتر از تعداد اظهاراتی است که خواستار واکنش محدودتر هستند. ارزیابی‌های این موسسه نه تنها بر اساس اظهارات کلامی ایرانیان، بلکه بر اساس ارزیابی‌های قبلی از اهداف و الزامات استراتژیک ادراک شده ایران است.
انستیتو مطالعات جنگ قبلاً ارزیابی کرده بود که ایران به احتمال زیاد به دنبال احیای بازدارندگی پس از حمله در آوریل ۲۰۲۴ است، در حالی که همزمان تلاش می‌کند از یک جنگ گسترده با اسرائیل جلوگیری کند. ایران و متحدانش در حمله آوریل ۲۰۲۴ حدود ۱۷۰ پهپاد یک‌طرفه، ۳۰ موشک کروز و ۱۲۰ موشک بالستیک به اسرائیل شلیک کردند. ایالات متحده، اسرائیل و متحدانشان اکثر پرتابه‌ها را رهگیری کردند و حمله ایران آسیب بسیار کمتری نسبت به آنچه تهران در نظر داشت به بار آورد.
انستیتو قبلاً ارزیابی کرده بود که ایران ممکن است مدل حمله آوریل ۲۰۲۴ خود را به چندین روش تغییر دهد، از جمله با افزایش تعداد پرتابه‌هایی که به اسرائیل شلیک می‌کند یا تغییر تعداد مکان‌هایی در اسرائیل که هدف قرار می‌دهد، تا احتمال وارد کردن آسیب جدی به اسرائیل را افزایش دهد.
تحلیلگران اسرائیلی: ایران “خودکشی” نخواهد کرد
دو تحلیل‌گر اسرائیلی که با مدیالاین گفت‌و‌گو کرده‌اند، معتقدند که ایران در حال سنجش دقیق گزینه‌های خود برای انجام حمله‌ای است که تهدیدش را کرده است. پس از ترورهای اخیر مقام‌های ارشد حماس و حزب‌الله، واکنش‌های ایران هنوز به مرحله عملی نرسیده و این موضوع نگرانی‌ها را در منطقه افزایش داده است. با وجود فشارهای بین‌المللی و تحرکات آمریکا برای جلوگیری از حمله ایران، برخی تحلیلگران معتقدند که ایران ممکن است همچنان به دنبال فرصت مناسب برای واکنش باشد.
مقامات ایران همچنین می‌گویند که پاسخ آن‌ها به اسرائیل به گونه‌ای نخواهد بود که به تلاش‌ها برای آتش‌بس با حماس آسیب بزند. از سوی دیگر، آمریکا و متحدانش نیروهای خود را در منطقه مستقر کرده‌اند تا در صورت نیاز از اسرائیل حمایت کنند و از حمله احتمالی ایران جلوگیری کنند.
با وجود اینکه ایران از مدت‌ها پیش به دنبال ضربه زدن به اسرائیل بوده است، تحلیلگران بر این باورند که ایران بازی دوگانه‌ای را انجام می‌دهد و ممکن است از انجام حمله‌ای که منجر به درگیری‌های بزرگتر شود، خودداری کند. رئیس‌جمهور جدید ایران، مسعود پزشکیان، به عنوان فردی معتدل‌تر، ممکن است تمایل به کاهش تنش‌ها با غرب داشته باشد، و این می‌تواند یکی از دلایل تردید ایران در انجام حمله باشد.
تحلیلگران اسرائیلی می‌گویند ایران که به عنوان یک بازیگر محتاط شناخته می‌شود، گزینه‌های خود را به دقت می‌سنجد و احتمال دارد که حمله به اسرائیل را به تعویق بیندازد، اگر احساس کند که توافق آتش‌بس بین حماس و اسرائیل نزدیک است. به علاوه، ایران از جنگ روانی به عنوان بخشی از راهبردهای خود استفاده می‌کند و این تاکتیک تاثیرات اقتصادی و روانی شدیدی بر اسرائیل گذاشته است.
ایال پینکو، فرمانده بازنشسته و پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات استراتژیک بگین-سادات و متخصص در امور ایران، به مدیا لاین گفت:
ایران یک بازیگر استراتژیک است که در درازمدت فکر می‌کند و حرکات “خودکشی‌گونه” انجام نمی‌دهد. ایران به دلیل وضعیت اقتصادی ضعیف و تلاش برای اجتناب از تحریم‌های بیشتر، از حمله گسترده به اسرائیل خودداری می‌کند.
او می‌گوید ایران از امکان بازگشت ترامپ به کاخ سفید نگران است.
مناحیم مرهاوی، کارشناس امور ایران و پژوهشگر مؤسسه هری اس. ترومن برای پیشبرد صلح در دانشگاه عبری اورشلیم نیز معتقد است که ایران به دقت سیاست داخلی ایالات متحده را زیر نظر دارد، اما هیچ مزیت عمده‌ای را در پیروزی هیچ‌کدام از نامزدهای ریاست جمهوری یا دو حزب اصلی در واشنگتن نمی‌بیند:
حمایت از اسرائیل [در ایالات متحده] در حال حاضر دوحزبی است. با وجود تفاوت‌ها، حتی آن‌هایی که از اسرائیل انتقاد کرده‌اند، در مواقع نیاز از آن حمایت کرده‌اند. ایران نمی‌خواهد وارد یک دهه دیگر از تحریم‌ها شود.
مناحیم مرهاوی تأکید می‌کند:
ایرانی‌ها در حال بازی دوگانه‌ای هستند؛ آن‌ها زمانی که جبهه‌های متحد به نفعشان باشد، از آن بهره می‌برند، اما اجازه نمی‌دهند که این اتحادها آن‌ها را به چیزی ملزم یا درگیر کنند. تعهد ایران به مسئله فلسطین بسیار جزئی است و این کشور منافع استراتژیک خود را قربانی نمی‌کند.
Ad placeholder
«نتانیاهو به دنبال جنگ جهانی است»
روگل آلفر در ستونی در هاآرتص ــ که در ادامه خلاصه‌اش را خواهیم خواند ــ به تندی از بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل انتقاد می‌کند و می‌نویسد: «نتانیاهو جنگ جهانی می‌خواهد».
بنیامین نتانیاهو تهدیدی برای امنیت جهانی است و در سخنرانی خود در کنگره ایالات متحده نشان داد که اسرائیل را به‌عنوان پیشگام جنگ غرب علیه اسلام رادیکال جهانی یا به گفته خودش، «نبرد تمدن و بربریت» می‌بیند. او از آمریکا خواست تا از تلاش‌هایش برای مبارزه با این تهدید حمایت کند و تأکید کرد که حمله تروریستی ۷ اکتبر برای او مانند پرل هاربر است، و این اتفاق بار وظیفه‌ای استراتژیک و اخلاقی برای شروع یک جنگ جهانی بر شانه‌ی او می‌اندازد.
نتانیاهو خود را به عنوان رهبر جهان آزاد معرفی کرده و مدعی است که منافع آمریکا را بهتر از دولت دموکرات فعلی درک می‌کند و می‌داند که آمریکا باید تأسیسات هسته‌ای ایران را بمباران کند.
شاید با نگاه به حمله‌های اخیر در پایتخت‌های ایران و لبنان بگویند نتانیاهو «استراتژیست بدی» است اما هدف نتانیاهو از اقدامات تحریک‌آمیزی چون ترور هنیه در تهران و شکر در جنوب بیروت، آغاز یک جنگ جهانی است که به باورش او را به رهبر بلامنازع جهانی تبدیل خواهد کرد.
نتانیاهو همچنین خود را با رهبران بزرگ تاریخی مانند فرانکلین روزولت و وینستون چرچیل مقایسه کرده و به دنبال آن است که به‌عنوان قهرمانی که از تمدن در برابر بربریت دفاع کرده است، شناخته شود.
به باور آلفر، نتانیاهو با حفظ جنگ در غزه و تحریک به آغاز یک جنگ جهانی، امنیت جهانی را به خطر می‌اندازد. او یادداشت را چنین به پایان می‌رساند:
در مقابل، آدم‌های روبرو در حال نجات شهروندان اسرائیل، ایران و جهان از بربریت نتانیاهو هستند؛ پوتین (که به غرورش حساس است و این روزها مدعی انحصار بر شعله‌ورکردن جنگ‌های جهانی است) و رئیس‌جمهور جدید “بربرها”، مسعود پزشکیان. سرتاسر جهان الان دلیل خوبی برای حمایت از سقوط نتانیاهو دارد. تا زمانی که او در قدرت باشد، فقط گروگان‌ها در خطر نیستند، تمام جهان در خطر است.
