انتخابات داغ در ترکیه و تنور سرد رقابت در ایران

نازنین درگاهی

در حالی‌که مردم ترکیه برای انتخاباتی پرشور آماده می‌شوند، در همسایه‌ی شرقی‌شان چندان شور وانگیزه‌ای برای پر کردن صندوق‌های رای دیده نمی‌شود.

از دید هاکان آکساده، نظام اجتماعی وقتی شکل درستی به خود می‌گیرد که تمام اعضای آن نظام در آن مشارکت داشته باشند. او در محله‌یی که در آن کاندیدای مختارلیک(معتمد محل) شده، یک دست‌فروش است و در چرخ طوافی‌اش باقلوا و کمال‌پاشا (نوعی شیرینی) می‌فروشد.

هاکان با اشاره به اسامی کاندیداهایی که همراه او عکسشان در برگه‌ی تبلیغات است می‌گوید:

در ترکیه همه‌چیز از همین محله‌ها شروع می‌شود. اگر مردم کسی را که هر روز با او برخورد رودر رو دارند، در فهرست کاندیداها ببینند، خوشحال‌تر می‌شوند، شور و انگیزه پیدا می‌کنند و اگر او را خوب بشناسند و به نظرشان فرد مناسبی باشد، انتخابش می‌کنند.

تجربه‌یی دیر سال

هاکان تجربه‌ی ارتباط موثر با مردم را در شغلش دارد و افرادی را که در پوستر تبلیغاتی عکسشان چاپ شده، یک‌به یک معرفی می‌کند:

خانم نورگل کارمنداداره‌ی پست(ptt)، خانم تولای متصدی داروخانه، آقای مورات نانوا، آقای حمید دونرچی ( کبابی) و خانم زهرا معلم است.

به گفته‌ی نصیر چاووش اوغلو استادیار دانشگاه، یکی از ویژگی‌های مهم و قابل توجه زندگی اجتماعی در ترکیه این است که شهروندان این کشور از زمان حکومت عثمانی تاکنون دارای محله‌هایی با ساختار منظم همگون و جامع برای رفع نیازهای مشترک محلی بوده و تا به امروز نیز این ویژگی را حفظ کرده‌اند:

با اصلاحاتی که در قوانین مدیریت شهری صورت گرفته، محله و اداره‌ی آن نسبت به آن دوره تغییرات زیادی کرده است ولی محله همچنان به عنوان کوچک‌ترین واحد محلی از اهمیت زیادی در مدیریت عمومی ترکیه برخوردار است.

اگرچه محله فاقد شخصیت حقوقی‌ست اما ساختار محله در تحقیقات و مطالعات دانشگاهی و همچنین در اقدام‌های سیاسی اقتصادی که در برنامه توسعه‌ی پنج ساله هشتم با عنوان محله‌های در حال توسعه آمده به عنوان واحد اقتصادی خودکفا تعریف شده است:

بر همین اساس اگر اداره‌ی آن به دست خود مردم باشد، هم مشارکت در این مشق دموکراسی بیش‌تر خواهد بود و هم مردم به این نتیجه می‌رسند که خودشان می‌توانند مشکلاتشان را حل کنند.

Ad placeholder

رقابت بر سر تقسیم غنایم

هم‌زمان با جنب‌و جوش انتخاباتی در ترکیه، مردم ایران هم در معرض تبلیغات دولتی قرار گرفته‌اند تا پای صندوق‌های رای بروند و نمایندگان خود در مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان را انتخاب کنند.

از دید خیلی از شهروندان از جمله جلیل اکبری، این مشارکت دیگر فایده‌یی ندارد:

ما اعتمادی به دولتمان نداریم. نامزدها برای نفع خود و خانواده‌ی خود تلاش می‌کنند که به مجلس بروند، در حالی‌که بر اساس شعارهای شبه دموکراتیک اول انقلاب، آن‌ها برای خدمت‌گزاری به مردم به مجلس می‌روند. الان نمایندگان سر تقسیم غنایم و گرفتن ماشین شاسی بلند توی سرو کله‌ی هم می‌زنند. عجیب نیست که سطح مشارکت عمومی مردم براساس نظرسنجی‌ها بسیار کم و حتا ناچیز برآورد شده، با این‌حال یک سری آدم دل‌خوش که برای مردم جک‌های بی‌مزه تعریف می‌کنند، یا در اینستاگرام چهار تا دنبال‌کننده پیدا کرده‌اند سودای نمایندگی مجلس دارند.

به باور آقای اکبری، در مجلسی که داوطلبان نامزدی‌اش، گلچین و از فیلتر شورایی نه چندان مقبول رد می‌شوند، مهم‌ترین اصل دموکراسی که توزیع عادلانه‌ی امکانات برای همه‌ی اعضای اجتماع است، نقض شده بنابراین اهلیت و اصالت انتخاب زیر سوال می‌رود:

من در این انتخابات شرکت نمی‌کنم و رای نمی‌دهم. اما می‌دانم که مثلا برادر من که در یک ارگان نظامی مشغول به کار است، هربار مجبور شده که در انتخابات شرکت کند.

مشارکت زنان و جوانان

در یک روستای شمال شرقی ترکیه، مشارکت زنان و انتخابشان به عنوان مختار محله، الهام‌بخش برخی زنان دیگر در شهرها و روستاها و محله‌های ترکیه شده تا جنسیت نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخابات نداشته باشد.

نزاهت آک‌شاهین یکی از نامزدهای شورای محلی، با اشاره به مشارکت زنان در نامزدی شوراهای محلی می‌گوید:

خوشبختانه الگوهای خوبی در روستاهای ما هست که زنان را امیدوار به مشارکت فعال در انتخابات کرده و بسیار هم موفق بوده است.

اشاره‌ی خانم آک‌شاهین به مریم اونکور است که نخستین مختار زن روستای دالباغچه در شهرستان دوغوبایزید استان آغری ترکیه با حمایت دولت و افراد خیر در این روستا یک پارک و یک زمین فوتبال ساخته و برای احداث کتابخانه کلنگ‌زنی کرده است.

اونکور ۵ سال پیش، از رشته‌ی آموزش پیش دبستانی در دانشگاه ابراهیم چچن فارغ‌التحصیل شده و به روستای خود بازگشته است. او در ۳۱ مارس ۲۰۱۹ در انتخابات مختارها (کدخدایان) شرکت کرده تا برای زنان منطقه الگو باشد و ثابت کند که زنان هم می‌توانند مختار باشند. اونکور در این انتخابات از رقیبان مرد خود پیشی گرفته و به‌عنوان مختار انتخاب شده و در طول ۳ سال مسؤولیت خود مشکلات گوناگونی را حل و با مردم رابطه‌ی موثری برقرار کرده‌است. خانم مریم اونکور با حمایت دولت یک زمین فوتبال و با حمایت نیکوکاران محلی یک پارک احداث کرد تا کودکان در آن به بازی و سرگرمی بپردازند.

نورگل آک‌شاهین می‌گوید:

پیش‌تر رسم بر این بود که مشکلات محله‌ها و روستاها را مردان ریش سفید حل می‌کردند. اما خانم اونکور ثابت کرد که به زنان جوان هم می‌توان اعتماد کرد.

مریم اونکور ۲۷ ساله است.

Ad placeholder

مخدوش، غیرواقعی و ناسالم

هم‌زمان در ایران بسیاری از گروه‌های سیاسی خواسته و ناخواسته از مشارکت در انتخابات خودداری و آن را تحریم‌ کرده‌اند. به باور بیشتر این گروه‌ها انتخاباتی که حضور آزاد احزاب، آزادی اجتماع، آزادی رسانه‌ها، رعایت حق کاندیدا شدن و حق رای دادن به کاندیدای مورد نظر را برای آحاد شهروندان فراهم نکند، مخدوش و ناسالم است و باید آن را تحریم کرد.

نفیسه‌.ف یکی از داوطلبانی که صلاحیتش برای نامزدی مجلس از سوی شورای نگهبان رد شده می‌گوید:

متاسفانه در ایران معلوم نیست قانون در چه جایگاهی قرار دارد و تفسیر به رایش در چه جایگاهی. آقای روحانی هشت سال رئیس‌جمهور بوده و هنوز هم عضو مجلس خبرگان است. اگر صلاحیتش رد شده چرا دو دوره یک آدم بی‌صلاحیت تمام ارکان مملکت دستش بوده؟ تمامی رئیس جمهورهای ایران به جز رجایی که ترور شد و فردی که خودش را رهبر مسلمانان جهان نامیده، پس از پایان دوره‌ی ریاستشان بی‌صلاحیت قلمداد شده‌اند. در عین حال رئیس شورای نگهبانش حدود ۱۰۰ سال از عمرش می‌گذرد. البته لطف کرده و [از نامزدی دوباره خبرگان] کناره‌گرفته اما با این سیاست و در این جامعه، جوانان و زنان چه طور می‌توانند به تغییر نگرش در حکم‌روایی امیدوار باشند؟

خانم ف ادامه می‌دهد:

رئیس جمهور فعلی آن‌قدر پرت و از قافله عقب است که در تازه‌ترین اظهار نظرش گفته اگر مردم او را برای خبرگان انتخاب کنند مشکلاتشان را حل خواهد کرد. مگر مجلس خبرگان کارکردش حل مشکلات مردم است؟

در مورد ترکیه استادیار دانشگاه، دکتر چاووش اوغلو اعتقاد دارد در سطح کلان اعضای شورای شهر و سپس شهرداران انتخاب می‌شوند که امسال براساس اعلام «شورای عالی انتخابات» ترکیه، در انتخابات محلی ۳۱ مارس کشور ۳۶ حزب مختلف برای تصاحب شهرداری‌ها و شوراهای شهر به رقابت خواهند پرداخت و باتوجه به تجربه‌ی مردم در انتخابات محلی احزاب هم می‌توانند به شکلی کاملا برابر با هم رقابت کنند.

بر اساس گزارش خبرگزاری آناتولی، احمد یِنَر، رییس شورای عالی انتخابات ترکیه با اعلام این‌که تقویم انتخابات محلی ۳۱ مارس دهم فروردین از روز دوشنبه اول ژانویه به صورت رسمی آغاز شده است، گفت:

براساس «قانون ۲۹۸ انتخابات» ۳۶ حزب شرایط و حدنصاب لازم به منظور مشارکت در انتخابات شهرداری‌ها و شوراهای شهر را کسب کرده‌اند.

بر همین اساس طی این انتخابات، شهرداران سراسر شهرهای ترکیه، همچنین شهرداران مناطق مختلف شهرها و همچنین اعضای شوراهای شهر نیز با رای مستقیم ساکنان شهرها و مناطق برای مدت ۵ سال انتخاب خواهند شد.

مشارکت کم‌تر است

دنیز سرحات ساکن ازمیر اعتقاد دارد گاهی این انتخاب‌ها برای مردم منشا خیر است:

حدود یک ماه پیش خط تراموایی که از دو سال پیش منتظرش بودیم به محله‌ی ما آمد. البته قول شهردار منطقه و شهردار ازمیر به تحقق پیوست و مردم از این اتفاق منتفع شدند. یک خط متروی دیگر هم در منطقه‌یی دیگر از شهر راه افتاد. همین نشانه‌ها مردم را به مشارکت بیش‌تر ترغیب می‌کند؛ یعنی یک سود برد برد.

آقای سرحات که معلم ورزش دبیرستان است، می‌گوید:

ما این مشارکت را در دبیرستان‌ها هم تبلیغ می‌کنیم تا بچه‌ها با نقش خودشان در ساختن شهرها آگاه بشوند. اما به نظر من شور و شوق مردم برای انتخابات محلی وشهرداری‌ها از ۵ سال پیش کم‌تر خواهد بود چون زلزله‌ی سال گذشته، نتیجه‌ی انتخابات سال گذشته و مواردی دیگر از ناامیدی مردم از انتخابات در شرکت فعالشان تاثیر گذاشته.

بر اساس گزارش‌ها سال ۲۰۱۹ رقم مشارکت مردم در انتخابات شوراها وشهرداری‌ها ۸۴ درصد و تعداد شرکت کنندگان ۴۶ میلیون و ۲۶۳ هزار و ۷۷۵ نفر بود. با این وجود برآوردها نشان می‌دهد، تعداد شرکت کنندگان سال ۲۰۲۴ از ۸۰ درصد کم‌تر نخواهد بود.

Ad placeholder

تحریم کنید!

روز چهارشنبه دوم اسفند ابوالفضل قدیانی، فعال سیاسی، انتخابات در جمهوری اسلامی را نمایشی، فرمایشی، مهندسی شده و انتصابی خواند و از آزادی‌خواهان، عدالت‌طلبان و مخالفان حکومت جمهوری اسلامی خواست انتخابات پیش رو را تحریم کنند.

مقایسه رفتار انتخاباتی پاسخ‌دهندگان در انتخابات پیشین و تصمیم آنها برای انتخابات پیش‌رو در تازه‌ترین نظرسنجی گروه افکار سنجی ایرانیان نشان می‌دهد که ۳۹٪ کسانی‌که در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۸ رای داده‌اند، قصد شرکت در انتخابات امسال را ندارند. همچنین در میان کسانی‌که برای اولین بار می‌توانند در انتخابات مجلس شرکت کنند (رای‌ اولی‌ها)، ۶۵٪ آنها قصد شرکت در انتخابات را ندارند درحالی‌که حدود ۲۷٪ آنها می‌خواهند رای دهند.

۹۳ درصد پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه هم گفته‌اند که در انتخابات پیش‌روی مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی شرکت نخواهند کرد. به گمان ۷۹ درصد، مشارکت در انتخابات کمتر از ۳۰ درصد خواهد بود. بیش از ۸۰ درصد معتقدند مردم خواهان تغییر نظام‌اند.