امیرعباس کلهر
در هفته‌های گذشته و بعد از حمله جمهوری اسلامی به اسراییل و همچنین حضور گسترده گشت‌های ارشاد در خیابان، در مواردی اطلاعات سپاه با گروهی از کاربران یا خانواده‌های آنها که در شبکه‌های اجتماعی توییتر و اینستاگرام درباره جنگ و حضور گسترده گشت‌های ارشاد در خیابان‌های شهرهای مختلف ایران مطالبی را نوشته بودند و یا عکس‌ها و ویدیوهایی را به اشتراک گذاشته بودند، تماس گرفته است.
برخی از آنها تلفنی تهدید شده‌اند و از برخی هم خواسته شده که به ساختمان‌هایی که به آنها گفته شده، خود را معرفی کنند. همچنین سوم اردیبهشت، فرمانده انتظامی غرب استان تهران از شناسایی و برخورد با ۲۱ صفحه اینستاگرامی که آنها را «هنجارشکن» خوانده بود، در غرب استان تهران خبر داد. کیومرث عزیزی گفته است:
در راستای ترویج فرهنگ و عفاف و حجاب و در جریان اجرای طرح نور با رویکرد پایش فعالیت‌ها در فضای مجازی، با رصد مأموران پلیس امنیت عمومی و فتا در فضای مجازی، اطلاعاتی از فعالیت چند صفحه در خصوص انتشار تصاویر نامناسب و هنجارشکن به‌دست آمده و بررسی موضوع در دستور کار پلیس قرار گرفت.
همچنین به تازگی پیج ستاره معصومی، همسر سابق مهدی قائدی به دلیل آنچه «انتشار محتوای مجرمانه» عنوان شده، توسط مقام قضایی بسته شده است.
اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه هم سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت درباره احضار برخی چهره‌ها در فضای مجازی به بهانه «به‌مخاطره انداختن امنیت عمومی همزمان با عملیات حمله به اسراییل»، گفته است که در این رابطه پنج پرونده تشکیل شده است. او همچنین اعلام کرد که متهمین احضار و تفهیم اتهام شدند و پرونده‌ها در حال تکمیل تحقیقات است. سخنگوی قوه قضایی گفت:
شکایاتی صورت گرفته است که ۵ پرونده تشکیل شده است و متهمین احضار و تفهیم اتهام شدند و پرونده بعد از تکمیل تحقیقات، اطلاع رسانی می‌شود.
Ad placeholder
«طرح نور»، از ۲۵فروردین ماه ۱۴۰۳ در خیابان‌های ایران آغاز شده است. طرحی که هدف آن، برخورد با زنان مخالف حجاب اجباری است. این طرح پس از خلق صحنه‌هایی سراسر آزار و خشونت در خیابان‌ها، بر علیه زنان و دختران و حتی در مواردی کودکان در طول یک هفته، به دانشگاه‌ها و حالا به فضای مجازی هم کشیده شده است. به گفته فرمانده نیروی انتظامی غرب کشور «با پاک‌سازی و مسدودسازی صفحات اعلامی، با گرداننده آنها نیز برخورد قانونی به‌عمل آمده» است.
خیلی از افرادی که با آنها تماس گرفته شده و تهدید شده‌اند، در شبکه‌های اجتماعی خود مطلبی دراین‌باره ننوشتند. بسیاری از آنها روزنامه‌نگار و خبرنگار بودند. مسئله‌ای که در بین تماس‌های دریافتی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران مستقر در ایران به چشم می‌خورد، این است که اکثر تماس‌های دریافتی آنها از وزارت اطلاعات بوده است و برای دیگر کاربران غیر خبرنگار و روزنامه‌نگار، تماس‌ها از اطلاعات سپاه. روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در این تماس‌ها، این پیام را دریافت کرده‌اند که مراقب آنچه که می‌نویسید باشید تا برایتان دردسر ایجاد نشود. این تماس‌ها و تهدیدهای متعدد، برای مثال باعث شد سعید ارکان‌زاده، مدیر مسئول مجله بازخورد در صفحه توییتر خود بنویسد:
قبلاً اگر روزنامه منتقدی تیراژش یا میزان آگهی‌هایش از حدی می‌گذشت، احساس خطر می‌کرد و نگران می‌شد. حالا اگر کسی توییت انتقادآمیزش فیواستار شود یا پستش در رسانه‌های اجتماعی زیاد بچرخد، نگران می‌شود.
قبلاً اگر روزنامهٔ منتقدی تیراژش یا میزان آگهی‌هایش از حدی می‌گذشت، احساس خطر می‌کرد و نگران می‌شد.
حالا اگر کسی توییت انتقادآمیزش فیواستار شود یا پستش در رسانه‌های اجتماعی زیاد بچرخد، نگران می‌شود.
برگ‌هایی زرین از تاریخ آزادی رسانه و بیان.— Saeed Arkanzadeh Yzd (@saeed_arkan) April 18, 2024
او در پایین این توییت نوشت: «برگ‌هایی زرین از تاریخ آزادی رسانه و بیان.» یکی دیگر از کاربران توییتر که دنبال کننده‌های زیادی هم دارد چند روز پیش در صفحه شخصی خود نوشت:
تماسی از اطلاعات سپاه داشتم و من توییت‌های مرتبط با اسرائیل رو پاک می‌کنم… و ازین به بعد موضعی در این‌باره نمی‌گیرم.
اما فقط افراد سرشناس یا افرادی که دنبال کننده‌های زیادی در توییتر دارند، چنین تماس‌ها و تهدیدهایی دریافت نکردند. خیلی از صفحه‌هایی که در شبکه اجتماعی توییتر به روزمره‌نویس معروف هستند هم چنین تماس‌هایی از شماره ناشناس دریافت کرده بودند.
یکی از این کاربران در گفت‌وگو با «رادیو زمانه» می‌گوید که راستش ترسیدم و توییتم را پاک کردم. او با بیان اینکه بعد از نیم ساعت از نوشتن توییتش درباره حمله جمهوری اسلامی به اسراییل با او تماس گرفته‌اند، درباره این تجربه ناخوشایند گفت که:
اولین بار که زنگ زده بودن ترسیده بودم ولی این دفعه واقعا برام مهم نبود… راستش توییت هامم به خاطر خانواده پاک کردم والا من که چیزی برای از دست دادن ندارم می‌ترسم برای اونا داستان بشه…
در برخی از موارد هم تهدید فقط به تلفن زدن خلاصه نشده و از آن کاربر توییتر خواسته شده است که خودش را به ساختمان یا دفتری که در تلفن به او گفته شده، معرفی کند.
یکی از این کاربران روزمره نویس، به «رادیو زمانه» می‌گوید که «به آنها در پای تلفن گفتم که نیازی به احضار حضوری نیست و توییتم را پاک می‌کنم اما شخص تماس گیرنده اصرار داشت که باید حضوری باهم صحبت کنیم.» البته این بار اولی بوده است که او چنین تماسی را دریافت می‌کرده است. بعد از تماس با چند دوست و وکیل مشورت می‌کند و بعد به این نتیجه می‌رسد که بهتر است برود. او تعریف می‌کند که در آن دفتر خیلی مودبانه به او گفته‌اند که اگر چند توییت آخرش را درباره گشت ارشاد پاک نکند، بازدشت می‌شود. او به زمانه می‌گوید که «ترجیح می‌دهد در موقعیت مناسب برای باورهایش هزینه بدهد تا بخواهد برای چند اظهارنظر در توییتر به زندان برود و در این شرایط اقتصادی و اجتماعی، خانواده‌اش را درگیر دادگاه و مشکلات دیگری کند.»
کاربر دیگری هم در پاسخ به این سوال که برخورد تماس گیرنده‌ها به چه شکل بوده است، می‌گوید:
صرفا تلفنی نبوده و مجبور به حضور شدم… برای ادای توضیحات بوده است.
او بیان می‌کند که «هر بار احضار شدم هم رفته‌ام و تماس‌ها هم به این شکل بوده است که فقط در حد یک دقیقه آدرس داده‌اند» که به آنجا بروم.
Ad placeholder
اما دایره برخوردها چه در رابطه با حمله به اسراییل و چه در رابطه با حضور گسترده گشت‌های ارشاد در شهرها و برخورد خشن آنها با مردم یا چه در رابطه با حجاب اجباری و نوع پوشش، فقط معطوف به شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و توییتر نبوده است. برای مثال در هفته‌های گذشته پیام‌رسان «ایتا» که وابسته به جمهوری اسلامی است، کانال یک فروشگاه لباس را به‌دلیل نمایش چهره مدل لباس مسدود کرد.
در همین رابطه مؤسس و مدیر این فروشگاه پوشاک با انتشار پستی در شبکه اجتماعی X نوشت:
واقعا متاسفم برای ایتا که به خاطر تصویر چهره، کانال ۵ هزار تایی منو بست. حیف ما برندای ایرانی که داریم حمایتتون میکنیم.
واقعا متاسفم برای ایتـا که بخاطر تصویر چهره کانال ۵۰۰۰ تایی منو بست
حیف ما برندای ایرانی که داریم حمایتتون میکنیم pic.twitter.com/7EtOLPARQq— بنفشه ابراهیمی (@b_ebrahimii) April 15, 2024
لازم به ذکر است که مدیر این فروشگاه در گذشته در کاخ سعدآباد تهران جلسه حجاب استایل برندهای داخلی را برگزار کرده بود و مورد حمایت برخی از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های جمهوری اسلامی بوده است.
دامنه برخوردها با افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی حتی گریبان‌گیر عضو دفتر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی هم شد و حالا دیگر به سمت خودی‌ها هم آمده است. او در توییت و روایت‌گری خود از تذکر به مسئولان برای پرهیز از رفتارهای بی‌قاعده در مساله حجاب با موجی از انتقادات تندروهای حامی گشت ارشاد روبرو شد. مهدی فضائلی، عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر همچنین در توییت خود نوشته بود که «به تازگی برخی مسئولان به‌دلیل کارهای بی‌قاعده در حوزه‌ی حجاب تذکر دریافت کرده‌اند.» در ادامه اما او با موجی از برخوردهای مجازی حتی برخورد در پیام‌رسان‌های داخلی و تحت حمایت جمهوری اسلامی روبرو شد. روزنامه اصولگرای فرهیختگان در همین رابطه روایت کرده که عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر وقتی از تذکر به برخی مسئولان بابت رفتارهای بی‌قاعده در حوزه حجاب نوشت، به‌شدت مورد حملات گروه‌های فعال در ایتا قرار گرفت و حتی اخبار جعلی مبنی بر توبیخ فضائلی در این پیام‌رسان دست به دست شد اما از آنجایی که قرار نیست در این اتاق‌های ایزوله تکذیبیه‌ها نیز دست به دست شوند راه به جایی نبرد. با وجود آنکه حساب رسمی دفتر رهبر جمهوری اسلامی با عنوان «رسانه‌نگار» نیز توییت فضائلی را بازنشر کرده بود، ایتایی‌ها و ویراستی‌ها ترجیح‌شان این بود برای توجیه برخی تندروی‌ها هرگونه نسبت ناروایی را به اعضای دفتر بدهند ولی فضای موجود را لایق تذکر ندانند و پنبه را محکم‌تر توی گوش‌شان فرو کنند. بنا به روایت این رسانه، دایره انقلابیون در پیام‌رسان ایتا در دو روز گذشته تا حدی تنگ شد که حتی دفتر رهبری نیز در آن جای نگرفت.
از طرفی در حالی که دینا قالیباف، روزنامه‌نگار زندانی از «ضرب و جرح و آزار جنسی» خود در توییتر خبر داده بود و نرگس محمدی در پیامی آن را تایید کرده بود، در روزهای گذشته خبرگزاری قوه قضاییه به نقل از قالیباف اعلام کرد که موضوع «ضرب و جرح و تجاوز» به این زندانی سیاسی کذب است و به همین دلیل برای او پرونده جدیدی باز شده است.
اعترافات اجباری دیگر تلویزیونی نیست و حالا دایره اجبار برای اعتراف به ایکس هم آمده است. یکی از دختران دانشجو که در هفته گذشته در صفحه توییتر خود با انتشار عکسی از خود در دفتر حراست دانشگاه نوشته بود:
اینجا حراست دانشگاه منو نگه داشته بود و به خاطر کوتاهی شلوارم اجازه نمیدادن برم داخل دانشگاه یا حتی ازش خارج بشم! آقاهه همش تو دفتر تهدیدم می‌کرد که حالا صبر کن، من باهات خیلی کار دارم…
او در روزهای گذشته در توییت دیگری و با بازنشر توییت قبلی نوشت:
سلام دوستان، همچین اتفاقی رخ نداده و اشتباه از من بود. از حراست محترم عذرخواهی می‌کنم و دیگه این کارمو تکرار نمی‌کنم و شئونات اسلامی رو رعایت خواهم کرد.
توییتی که توسط کاربران توییتر و اینستاگرام اعتراف اجباری خوانده شد و مورد توجه قرار گرفت.
یکی از فعالان دانشجویی که در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) هم فعالیت دارد، در گفت‌وگو با «رادیو زمانه» می‌گوید که اگر با او تماس بگیرند ممکن است که با آن مخالفت کند و نرود. او اما توضیح می‌دهد که در ماه‌های گذشته برخی از دوستانش که از او خیلی بیشتر در شبکه‌های اجتماعی فعال بوده‌اند و نوشته‌های زیادی درباره مسائل روز منتشر می‌کردند، نه یک‌بار، بلکه چندین بار تماس‌هایی از شماره‌های ناشناس دریافت کرده‌اند و برخی هم به دفاتر امنیتی در خیابان مهناز تهران احضار شده‌اند. او همچنین می‌گوید که در حال حاضر شرایط طوری شده است که افراد با ملاحضه کاری بیشتری نسبت به گذشته در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند چرا که جمهوری اسلامی به واسطه افرادی که برای رصد شبکه‌های اجتماعی استخدام کرده است، متوجه نوشته‌ها و اظهارنظرهای افراد می‌شود و خیلی سریع با آنها برخورد می‌کند.
باوجود این تهدیدها و احضارها اما در روزهای گذشته و بعد از اعلام حکم اعدام توماج صالحی، کاربران زیادی در داخل ایران در شبکه‌های اجتماعی در مخالفت و انتقاد از این حکم و حمایت از توماج صالحی، رپر فارسی نوشتند. نوشته‌هایی که خیلی زود باعث شد، هشتگ توماج صالحی در شبکه‌های اجتماعی ترند شود و همزمان هم خیلی از افراد از مقاومت مردم در برابر گشت‌های ارشاد نوشتند. نوشته‌هایی که نشان می‌دهد حداقل فعلا مخالفت و جنگ با جمهوری اسلامی اگر نه در کف خیابان، اما حداقل در فضای مجازی با شدت ادامه دارد.
