فرانسواز اردی، چهره غمگین فرانسه

بخش فرهنگ

رولینگ استون از او به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خوانندگان جهان نام برده بود. او به عنوان خواننده شانسون‌های فرانسوی و آلمانی چند سالی بیشتر روی صحنه نبود، اما ترانه‌هایش در حال و هوایی مالیخولیایی به آثار مدرن کلاسیک راه پیدا کردند. او که در هنگام بمباران پاریس به دنیا آمده بود، نماد و نشانه‌ای از زندگی بعد از جنگ و امید درآمیخته با اندوه به آینده بود.

فرانسواز اردی، خواننده شانسون‌های فرانسوی و آلمانی ماندگار، یکی از نمادهای مد در جهان و از بازیگران سینمای مولف شامگاه ۱۱ ژوئن بعد از بیش از ۲۰ سال ابتلا به سرطان غدد لمفاوی درگذشت.

او در همان نخستین ترانه‌اش از نداشتن تعلق به جهان گلایه‌مند است. در « Tous les garçons et les filles » (همه پسرها و دخترها) می‌خواند:

همه پسرها و دخترهای هم سن و سال من
دو تایی در خیابان‌ قدم می‌زنند
دقیقاً می‌دانند که شاد بودن به چه معناست
چشم در چشم و دست در دست هم
عاشقانه دور می‌شوند و از فردا نمی‌ترسند
آری، من اما تنها در خیابان می‌روم و روحم درد می‌کند

اردی با این ترانه یک‌شبه مشهور شد.

Ad placeholder

در اندوه روزگار از دست رفته

از ویژگی‌های ترانه‌های فرانسواز اردی این است که موضوعاتی با رنگی از اندوه از دست دادن روزگار ازدست‌رفته را با ملودی‌های شاد می‌خواند. او که در سوربون در رشته ادبیات و زبان آلمانی هم تحصیل کرده بود، چند ترانه به زبان آلمانی خوانده است. در سال‌های دهه ۱۹۸۰ نیز به ضرورت بازار به ترانه‌هایی به زبان انگلیسی نیز روی آورد. ترانه‌های او به زبان‌های دیگر غیر از زبان مادری‌اش کمتر غباری از اندوه دارد:

یک پنجره روشن و یکی تاریک خواهد بود و من در همان‌حال به تنهایی در حال عبور از اتاق‌ها هستم.

و اینها همه به سبک «پارلاندو»: با ریتم تند اما تحریرهای درست کلمات و با توجه ویژه به ریتم.

آیا اردی از فرانسه اندوهگین بود یا اندوه او در زبان عاطفی‌اش بیشتر جلوه‌گر می‌شد؟ امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه در واکنش به درگذشت فرانسواز اردی گفته است: ترانه‌های او یادآور کودکی من است.

Ad placeholder

یکی دیگر از مهم‌ترین تم‌های ترانه‌های او «وداع» است و از آن میان مشهورترینشان « Comment te dire adieu» (چگونه به تو بگویم خداحافظ؟). این ترانه که ساخته سرژ گینزبورگ است، در مقایسه با سایر ترانه‌های اردی بیش از حد آرام و عام‌پسند به نظر می‌‌رسد.

اما دلیل شهرت فرانسواز اردی فقط ترانه‌هایش نبود. چهره او را زمانه‌اش می‌پسندید. مایک جگر از چهره او به عنوان زیباترین چهره در موسیقی پاپ یاد کرده بود. اردی قصد داشت در سال ۱۹۷۳ از صحنه کناره‌گیری کند و به زندگی خانوادگی روی بیاورد. اما به خاطر چهره‌اش برندهای معروف فرانسوی او را به همکاری دعوت می‌کردند. سینماگران بسیاری هم برای او سر و دست می‌شکستند. ژان لوک گدار روژه وادیمو جان فرانکنهایمر از او برای بازی در فیلم‌هایشان دعوت کرده بودند.

سال‌های پایانی زندگی فرانسواز اردی با درد و عذاب درآمیخته بود. در فرانسه «اتانازی» (مرگ خوب، مرگ دلخواه) غیرقانونی‌ست. اردی گفته بود فرانسه کشور ظالمی‌ست که اتانازی را قانونی نمی‌کند.