قهرمانان دیروز، دشمنان امروز: روابط ایران و آمریکا در گستره دو قرن

فرشته نزاکتی

وقتی بحث درباره روابط ایران و آمریکا در میان می‌آید، معمولاً همگان به دو واقعه می‌اندیشند: کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی دولت مصدق و سپس حادثه گروگان‌گیری کارکنان سفارت آمریکا در ابتدای انقلاب ۵۷، غافل از آنکه روابط ایران و آمریکا بسیار فراتر از این دو حادثه سرنوشت‌ساز است و به قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد. فیروزه کاشانی ثابت در اثر پژوهشی «از قهرمان تا گروگان» (دانشگاه کمبریج ۲۰۲۳) تلاش کرده است این رابطه پر فراز و نشیب را از منظر تحول‌های اجتماعی بررسی کند. با او گفت‌وگو کردیم:

فیروزه ثابت کاشانی می‌گوید با حمله به برج‌های دوقلو اندیشه نوشتن کتابی درباره روابط ایران و آمریکا در او شکل گرفت:

تازه شروع به تدریس کرده بودم در دانشگاه فیلادلفیا که به برج‌های دوقلو در نیویورک حمله شد. عامه مردم در آمریکا درباره روابط کشورشان با خاورمیانه کنجکاو شده بودند. اما نه فقط از منظر فلسطین، بلکه می‌خواستند ساز و کار اسلام سیاسی را بهتر درک کنند. اغلب کتاب‌هایی که درباره روابط ایران و آمریکا وجود داشت به رویدادهای معاصر می‌پرداخت. این کتاب یک قدم فراتر می‌رود.

Ad placeholder

فیروزه ثابت کاشانی تاریخ‌نگار است و روش کار او هم به این ترتیب است که تاریخ را از منظر تحول‌های اجتماعی بررسی می‌کند. در این اثر پژوهشی هم ثابت کاشانی با بهره‌گیری از منابع فراوان انگلیسی و فارسی که بسیاری از آنها پیش‌تر در دسترس نبوده یا تأیید نشده بودند، رابطه ایران و آمریکا از منظر تحول‌های اجتماعی را بررسی می‌کند. یکی از مهم‌ترین این تحول‌ها کشف حجاب در دوران پهلوی اول است.

فیروزه ثابت کاشانی در مصاحبه با زمانه به انقلاب جنسی در آمریکا در سال‌های دهه ۱۹۶۰ اشاره می‌کند و به تحول‌های تجددخواهانه‌ای که در سال‌های دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ در ایران اتفاق افتاد و با تحول‌های فرهنگی در آمریکا هم‌‌پوشانی داشت. ثابت کاشانی می‌گوید:

پوشش زنان در ایران ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشت. به بحث‌های تازه و مقاومت‌های تازه‌ای دامن زد و تحولاتی را به وجود آورد که تا امروز همچنان ادامه دارد.

ثابت کاشانی در این اثر نشان می‌دهد که این اندیشه که حکومت پهلوی در اثر مخالفت جیمی کارتر با نقش شاه در منطقه فروریخت، راه به جایی نمی‌برد. در مجموع، رابطه ایران و آمریکا و همچنین تحول‌های اجتماعی در ایران بسیار پیچیده‌تر از آن است که بتوان با ساده‌انگاری فروپاشی حکومت پهلوی را حاصل یک توطئه دانست.

فیروزه ثابت کاشانی می‌گوید:

این کتاب بیش از هزار پانویس دارد که دامنه وسیعی برای پژوهشگران آینده ایجاد می‌کند.

Ad placeholder