علی رسولی
کمال خرازی، وزیر خارجه اسبق و یکی از مشاوران رهبر جمهوری اسلامی گفت که اگر اسرائیل موجودیت کشور را تهدید کند ایران دکترین هستهای خود را تغییر خواهد داد.
خرازی روز پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت/ ۹ مه در گفتوگو با شبکه الجزیره از امکان تغییر در سیاست هستهای ایران گفت:
ما تصمیمی برای ساخت بمب هستهای نداریم، اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، چارهای جز تغییر دکترین نظامی ما وجود نخواهد داشت.
خرازی در ادامه چنین گفت:
اگر آنها (اسرائیلیها) بخواهند جسارت کنند و به تأسیسات هستهای ایران لطمه بزنند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تا به حال بازدارندگی را در سطح متعارف تجربه کردیم. اگر آنها بخواهند به تواناییهای هستهای ایران ضربه بزنند، طبیعتاً میتواند موجب تغییر دکترین هستهای ایران شود… اخیراً مقامات نظامی هم اعلام کردند که اگر اسرائیل بخواهد به تأسیسات هستهای حمله کند تجدید نظر در دکترین و سیاستهای هستهای ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور است.
مقامهای ارشد جمهوری اسلامی همواره گفتهاند که هیچ برنامهای برای دستیابی به سلاح هستهای ندارند. دولتهای غربی اما ظنین هستند که هدف غایی برنامه هستهای ایران ساخت بمب است.
حرکت به سمت ساخت سلاح هستهای یا دست کشیدن از آن در دو دهه گذشته در مرکز مجادلات داخلی بر سر برنامه هستهای بوده است. براساس ارزیابی اطلاعاتی آمریکا و اسنادی که اسرائیل در سال ۱۳۹۷ منتشر کرد، ایران تا پیش از سال ۲۰۰۳ «پروژه آماد» را برای ساخت دستکم ۱۰ بمب هستهای پیش میبرد. اداره این پروژه هم با محسن فخریزاده بود که آذرماه ۱۳۹۹ در آبسرد دماوند در چندکیلومتری تهران ترور شد.
سخنان کمال خرازی در مصاحبه روز پنجشنبهاش با الجزیره به نظر میرسد واجد یک پیام بزرگ برای طرفهای غربی مناقشه هستهای و امنیتی با ایران در خاورمیانه باشد. برنامه هستهای ایران در دو دهه گذشته در مرکز مناقشههای امنیتی ایران با جهان پیرامونش بوده و گستردهترین رژیم تحریمها را برای ایرانیان به ارمغان آورده است.
پیش از این هم این مشاور علی خامنهای از شبکه الجزیره برای رساندن پیام به غربیها استفاده کرده بود. در سال ۲۰۲۲ و پس از آنکه بنبست در مذاکرات احیای برجام عیانتر از قبل شده بود، کمال خرازی به الجزیره گفت که سیاست هستهای ایران «ماندن بر لبه هستهای شدن» برای «تحقق بازدارندگی» است:
ایران توانایی فنی برای ساخت بمب هستهای را دارد. ما تنها در چند روز سطح غنیسازی اورانیوم را از ۲۰ درصد به ۶۰ درصد رساندیم و به سادگی میتوانیم آن را به ۹۰ درصد برسانیم.
کمال خرازی در مصاحبه پیشینش با الجزیره به صراحت گفت که داشتن «فنآوری هستهای» به خودی خود امری «بازدارنده» است و گفت که پنهان نمیکند که ایران توان قرار داشتن در «آستانه هستهای» را دارد.
در فروردین ماه امسال و پس از حمله اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق که ایران و اسرائیل را به لبه جنگ رساند هم مشابه این تهدیدها از زبان مقامهای میانی جمهوری اسلامی مطرح شده بود.
پس از حمله موشکی ایران به اسرائیل در پاسخ به کشتهشدن سرداران سپاه در دمشق و در حالی که ایران منتظر پاسخ احتمالی اسرائیل بود، احمد حقطلب، فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هستهای به رسانهها گفته که اگر اسرائیل بخواهد از تهدید حمله کردن به مراکز هستهای ایران استفاده کند، «تجدید نظر در دکترین و سیاستهای هستهای جمهوری اسلامی ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور است.»
جواد کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی هم روز دوشنبه ۳ اردیبهشت/ ۲۲ آوریل در شبکه اجتماعی اکس به صورت تلویحی مدعی شد که ایران تنها یک هفته با آزمایش اولین بمب اتمیاش فاصله دارد.
کریمی قدوسی البته به صورت مستقیم به بمب اتم اشاره نکرد ولی عباراتی به کار برد که اشاره غیرمستقیم به آزمایش این نوع تسلیحات دارد. این نماینده مجلس نوشت: «در صورت صدور اذن تا انجام اولین آزمایش یک هفته فاصله میباشد.» او از علی خامنهای هم در این متن نامی نبرده است ولی از کلمه اذن یا فرمان استفاده کرده که به تصمیم نهایی علی خامنهای اشاره دارد.
خامنهای که حرف آخر را در برنامه هستهای تهران می زند، در اوایل دهه ۸۰ شمسی و پیش از آنکه مدل «توافق مذاکراتی» برای حل مناقشه هستهای تثبیت شود، تولید سلاحهای هستهای را در یک فتوا یا فرمان مذهبی ممنوع کرد.
وی در سال ۱۳۹۸ هم که ایران برنامه کاهش تعهدات هستهای خود را در واکنش به خروج آمریکا از برجام آغاز کرده بود، بار دیگر همین فرمان را تکرار کرد و گفت که ساخت و ذخیره بمبهای هستهای «اشتباه و استفاده از آن حرام» است.
ایران و اسرائیل در چهار دهه گذشته دشمنان سرسخت یکدیگر بودهاند، اما آنچه برای دههها جدال غیرمستقیم این دو دشمن با یکدیگر بود در فروردین امسال با حمله مستقیم این دو کشور به یکدیگر فروریخت.
ایران هماکنون در حال غنیسازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد است، در حالی که اورانیوم با درجه تسلیحاتی تا حدود ۹۰ درصد غنیسازی میشود.